Kannabinoidy a zespół Tourette’a

Kannabinoidy a zespół Tourette’a otwierają drzwi do nowych perspektyw w poszukiwaniu terapii, w łagodzeniu objawów tego schorzenia. Działanie kannabidiolu na układ nerwowy, jego właściwości przeciwzapalne oraz zdolność do regulacji różnych funkcji mózgu stwarzają obietnicę potencjalnego wsparcia terapeutycznego. 

Czym jest zespół Tourette’a?

Zespół Tourette’a to kompleksowe zaburzenie neuropsychiatryczne, które obejmuje szeroki zakres objawów, w tym trwałe (uporczywe) tikowe ruchy lub dźwiękowe (tiki przewlekłe). W tym również przejściowe (tymczasowe) zaburzenia tikowe. Chociaż genetyka odgrywa kluczową rolę w występowaniu zespołu Tourette’a, warianty genetyczne znane jako czynniki ryzyka stanowią mniej niż 2% wszystkich przypadków (3-6).

Definicje tego schorzenia są niejednoznaczne; opis zespołu Tourette’a obejmuje złożony zespół tików, które ewoluują w czasie. Zazwyczaj zaczynają się od pojedynczych tików, stopniowo narastając pod względem liczby i złożoności. Zdarzają się nagłe wzrosty lub „atakujące” kombinacje zarówno wcześniejszych, jak i nowych wzorców tików.

Czym są tiki?

Tiki to nagle pojawiające się ruchy, drgawki lub dźwięki, które powtarzają się niekontrolowanie. Osoby, które tiki dotykają nie są w stanie zatrzymać swojego ciała przed ich wykonaniem. Przykładowo, ktoś może bez przerwy mrugać oczami lub mimowolnie wydawać chrząkające dźwięki. Charakter tików przypomina nieco czkawkę – nawet jeśli nie chcesz jej, twoje ciało wykonuje te działania samoistnie. Chociaż czasami ludzie potrafią tymczasowo powstrzymać się od wykonania określonego tiku, stałe ich kontrolowanie jest trudne. I są zmuszeni mu ustąpić. W zależności od rodzaju tików i ich trwania, można postawić diagnozę zespołu Tourette’a lub innego rodzaju zaburzenia tikowego.

Tiki są zjawiskami sensomotorycznymi, a nie tylko motorycznymi, co jest kluczowym aspektem opisanym przez Josepha Blissa (1980) na podstawie jego własnych doświadczeń. Wiele osób dorosłych i młodych zgłasza te zjawiska, choć nie wszystkie małe dzieci ich doświadczają. Stopień uciążliwości tych doznań można ocenić i monitorować za pomocą skali Premonitory Urge for Tics Scale, znanej jako PUTS (Woods 2005). 

Mimo że tiki najczęściej manifestują się w okolicach głowy, szyi i ramion, mogą również występować w innych miejscach. Jeśli pojawiają się w nietypowych obszarach bez towarzyszących im innych tików, istnieje podejrzenie innych rodzajów zaburzeń ruchowych. Nietypowe tiki, pozbawione rodzinnej historii i połączone z wystąpieniem zaburzeń neurologicznych lub urazów mózgu, sugerują możliwy związek przyczynowo-skutkowy. Stąd mogą być określane jako „tourettyzm”.

Rodzaje tików

Istnieją dwa główne rodzaje tików: ruchowe i wokalne.

• Tiki ruchowe to te, które dotyczą ruchów ciała. Przykłady tików ruchowych to mruganie, poruszanie ramionami czy gwałtowne ruchy ręką.
• Tiki wokalne to dźwięki emitowane przez osobę. Przykłady tików wokalnych to nucenie, kaszel czy powtarzanie słów lub fraz.

Tiki mogą być również podzielone ze względu na swoją złożoność:

• Tiki proste to te, które składają się z pojedynczych ruchów lub dźwięków. Przykłady prostych tików to mruganie oczami czy wąchanie.
• Tiki złożone obejmują zazwyczaj sekwencje ruchów lub dźwięków zaangażowanych w pewnym wzorze. Na przykład kiwanie głową podczas szarpania ramionem, a następnie podskakiwanie, tworząc złożony tik.

Objawy zespołu Tourette’a

Główne symptomy zespołu Tourette’a koncentrują się wokół tików, które mogą mieć różny stopień złożoności i trwania. Tik może przybierać postać prostych, krótkotrwałych objawów trwających przez kilka tygodni lub miesięcy. Może również złożonych tików, które są długotrwałe. Zazwyczaj objawy zespołu Tourette’a pojawiają się między 5, a 10 rokiem życia. Często pierwsze symptomy to tiki ruchowe występujące głównie w okolicy głowy i szyi. Dodatkowo charakter i częstotliwość tików mogą ewoluować w czasie. Chociaż objawy mogą pojawić się, zanikać i ponownie powrócić, są one uznawane za przewlekłe.

U większości osób tikowa aktywność maleje w okresie dojrzewania i wczesnej dorosłości, a czasami nawet całkowicie ustępuje. Niemniej jednak wiele osób z zespołem Tourette’a doświadcza tików również w wieku dorosłym, a czasami mogą one się nasilać.

Choć w mediach często podkreśla się obrazy osób z zespołem Tourette’a jako mimowolnie wykrzykujących przekleństwa (znane jako koprolalia). Lub powtarzających słowa innych (znane jako echolalia), takie objawy są rzadkie i nie są wymagane do postawienia diagnozy zespołu Tourette’a.

Diagnozowanie zespołu Tourette’a

Diagnozowanie zespołu Tourette’a nie opiera się na jednym teście, takim jak badanie krwi. Specjaliści analizują objawy obecne u danej osoby, aby ustalić diagnozę zespołu Tourette’a oraz innych zaburzeń tikowych. Różnice między nimi wynikają z rodzaju tików (ruchowych, głosowych lub ich kombinacji) oraz czasu trwania objawów. Diagnoza zespołu Tourette’a może zostać postawiona, jeśli dana osoba wykazuje zarówno tiki ruchowe, jak i werbalne, a ich objawy utrzymują się przez co najmniej rok.

Aby zdiagnozować zespół Tourette’a, u danej osoby:

• występować dwa lub więcej tików ruchowych (jak mruganie lub wzruszanie ramionami).  W tym co najmniej jeden tik werbalny (jak nucenie, kaszel lub powtarzanie słów lub fraz), chociaż nie zawsze muszą występować jednocześnie.
• doświadczać tików przez co najmniej rok. Tikowa aktywność może manifestować się wielokrotnie dziennie (zwykle w okresach napadów), prawie codziennie lub z przerwami.
• wykazywać obecność tików, które rozpoczęły się przed ukończeniem 18 roku życia.

Leczenie zespołu Tourette’a

Pomimo braku konkretnej kuracji na zespół Tourette’a, istnieją różne terapie pomagające w kontrolowaniu tików. Dla wielu osób z TS. tiki nie stanowią przeszkody w ich życiu codziennym, dlatego nie wymaga ono interwencji terapeutycznej. Jednak w przypadku tików powodujących dyskomfort, ból lub obrażenia, zakłócających naukę, pracę lub relacje społeczne, oraz generujących stres, dostępne są leki i terapie behawioralne.

Edukacja społeczności, takiej jak rówieśnicy, nauczyciele czy współpracownicy, na temat zespołu Tourette’a, może przyczynić się do lepszego zrozumienia objawów. Ograniczenia wyśmiewania oraz zmniejszenia poziomu stresu u osób z TS. Ważne jest, by inni zrozumieli, że osoby z TS nie mają kontroli nad tikami i nie działają celowo w sposób destrukcyjny. Zwiększone zrozumienie otoczenia może przynieść większe wsparcie dla osób z TS, co z kolei może pomóc w łagodzeniu niektórych objawów tików.

Osoby z zespołem Tourette’a często borykają się również z innymi schorzeniami, szczególnie z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD), lękami czy zaburzeniami obsesyjno-kompulsywnymi (OCD). W przypadku współwystępujących schorzeń konieczne może być inne podejście terapeutyczne, które może również przynieść ulgę w kontroli tików. Ważne jest współdziałanie osób cierpiących na tikowe objawy, ich rodzin, oraz specjalistów zdrowia. W tym nauczycieli, opiekunów, terapeutów czy członków rodziny, w celu opracowania spersonalizowanego planu terapeutycznego. Wykorzystanie różnorodnych zasobów może być kluczem do osiągnięcia sukcesu terapeutycznego.

Kannabinoidy a zespół Tourette’a

Kannabinoidy od wieków wykorzystywane są w celach terapeutycznych. Istnieją doniesienia sugerujące, że konopie mogą mieć potencjał nie tylko w łagodzeniu tików u osób z zespołem Tourette’a (TS)., Mogą także pomóc w terapii problemów behawioralnych z nimi związanych. Badania wskazują, że kannabinoidy mogą poprawiać koncentrację, zmniejszać impulsywność i łagodzić autoagresję, problemy typowo związane z TS. Receptory CB1, obecne w obszarach mózgu powiązanych z TS oraz ich interakcje z układem dopaminergicznym, sugerują, że korzystne efekty wynikają bezpośrednio z oddziaływania na ten centralny układ receptorów.

Kannabinoidy a zespół Tourette’a – badania

W artykule opublikowanym w 2017 roku w International Journal of Molecular Sciences, dwa przypadki z udziałem niemieckiej młodzieży, która cierpiała na zespół Tourette’a od dzieciństwa, wykazały radykalną poprawę po podaniu konopi. Jeden z młodych ludzi cierpiał na jąkanie, tiki i wymawianie dźwięku „hmmm” od trzeciego roku życia. Zanim skończył osiem lat, doszły dodatkowe tiki. Tupanie, mruganie, kopanie i wydawanie odgłosów zwierząt. Sprawiły one, że nauka i socjalizacja były prawie niemożliwe. Przez cały okres dojrzewania terapia mowy i leki przeciwpsychotyczne przyniosły niewielką poprawę.

Natomiast w wieku 19 lat pacjent nie był w stanie prowadzić normalnej rozmowy. Czasami wypowiedzenie jednego słowa zajmowało mu nawet minutę. Ubezpieczyciel odmówił pokrycia kosztów syntetycznego THC, więc pacjent zaczął przyjmować medyczną marihuanę za pomocą vape.

Osiem miesięcy po rozpoczęciu kuracji nastąpiła znaczna poprawa. Pacjent doświadczył 70-procentowej redukcji tików motorycznych i był w stanie płynnie rozmawiać w większości przypadków. Mimo że działanie THC było krótkotrwałe, trwające zaledwie około 90 minut, ciągłe poczucie spokoju zastąpiło niepokój i chroniczny stres pacjenta.

Kolejne obiecujące badanie

W szczególnie dobrym badaniu opublikowanym w 2003 roku w Journal of Clinical Psychology. 24 pacjentów z zespołem Tourette’a wypełniło kwestionariusze i było obserwowanych za pomocą wideo przez okres sześciu tygodni. W tym czasie przyjmowali kannabinoidy z przewagą THC. Naukowcy, którzy wzięli udział w badaniu w ciemno, przejrzeli filmy. Już po 10 dniach zaobserwowano znaczną poprawę – i poprawa ta utrzymywała się. Filmy wideo dostarczyły również innych cennych danych. Tylko 1 z 24 pacjentów opuścił badanie, co stanowi niezwykle niski wskaźnik rezygnacji.

Kolejny ważny wniosek do rozważenia pochodzi z badania opublikowanego w czasopiśmie Pharmacopsychiatry w 2001 roku. 12 pacjentom z zespołem Tourette’a podano pojedynczą wysoką dawkę kannabinoidów z przewagą THC. Chociaż niektóre objawy zostały opanowane, inne nie. Naukowcy drapali się po głowach. Od tego czasu doszliśmy do wniosku, że jedna dawka jakiegokolwiek leku nie może determinować wyników. Poważny stan wymaga kilkukrotnego dawkowania w okresie od czterech do sześciu tygodni, aby znaleźć najbardziej skuteczny schemat dawkowania. Ważne jest, aby dać sobie dużo czasu na miareczkowanie, aby odpowiednio ocenić, czy produkt działa.

Kannabinoidy a zespół Tourette’a – badania wspierające

Chociaż naukowcy nie znają przyczyny zespołu Tourette’a, badania wskazują, że jest ona złożona. Odpowiedzialne mogą być nieprawidłowości w zwojach podstawy mózgu, płatach czołowych i korze mózgowej, a także w obwodach nerwowych, które je łączą. Ponadto neuroprzekaźniki, w tym dopamina i serotonina, nie wydają się pomagać komórkom nerwowym w komunikacji. Ponieważ badania wykazały, że receptory układu endokannabinoidowego (ECS) są również gęsto rozmieszczone w tych częściach mózgu, wielu ekspertów uważa, że wzmocnienie ECS poprzez spożywanie kannabinoidów może pomóc złagodzić objawy. Trwające, ukierunkowane badania wydają się potwierdzać to przekonanie. Ponieważ TS może wywoływać i być wywoływany przez bezsenność, stres, lęk i depresję, konopie mogą być również stosowane w terapii tych objawów.

Jeżeli nie wiesz, jaki preparat zastosować w swoim konkretnym przypadku zachęcamy do bezpłatnych konsultacji z naszymi Naturopatami.

Oświadczenie o odpowiedzialności: 

Wszystkie informacje podane na niniejszej stronie Internetowej, jak również informacje, które są przekazywane za pośrednictwem tej strony, służą wyłącznie do celów edukacyjnych. Żadna z przedstawionych tu informacji nie służy jako zamiennik diagnozy lekarskiej i takiej informacji. Nie należy uważać za poradę lekarską czy zalecane leczenie. 

Źródła:
https://www.cdc.gov/ncbddd/tourette/facts.html
https://evidence.nejm.org/doi/abs/10.1056/EVIDoa2300012
https://medlineplus.gov/tourettesyndrome.html