Generujemy dobro, nie zyski

MR HEMPEREK

Artykuły

Artykuły Mr Hemperek są potwierdzone praktyką i wiedzą zdobytą przez wiele lat naszej pracy. Często są to prawdziwe historie ludzi, którzy na podstawie własnych doświadczeń i braku pomocy ze strony medycyny akademickiej sięgnęli po olejki CBD. Poniższe opracowania mają charakter informacyjny i edukacyjny. Nie zachęcają do stosowania jakichkolwiek produktów u kobiet w ciąży i dzieci. Nie zastąpią porady u specjalistów z dziedziny zdrowia. Wszelkie informacje dotyczące leczniczego działania konopi podane są jedynie z punktu widzenia farmakologicznego, a nie Prawa farmaceutycznego.

CBD a ciśnienie krwi

CBD a ciśnienie krwi – czy CBD obniża, czy podnosi ciśnienie?

Wiele osób sięga po olejki CBD z nadzieją na poprawę różnych aspektów zdrowia – od redukcji stresu i poprawy snu, po łagodzenie bólu i stanów zapalnych. Wśród użytkowników pojawia się jednak ważne pytanie: jaki wpływ ma CBD (kannabidiol) na ciśnienie krwi? Jest to szczególnie istotne dla osób zmagających się z nadciśnieniem tętniczym lub przyjmujących leki na obniżenie ciśnienia. Czy CBD może pomóc obniżyć ciśnienie krwi, ułatwiając kontrolę nadciśnienia? A może istnieje ryzyko, że CBD podnosi ciśnienie? Poniżej analizujemy dostępne badania naukowe i informacje na temat działania CBD na układ sercowo-naczyniowy, aby rzetelnie odpowiedzieć na te pytania i rozwiać wątpliwości.

Najważniejsze informacje:

  • Badania wstępne sugerują, że CBD może obniżać ciśnienie tętnicze krwi. Efekt ten zaobserwowano zarówno u zdrowych osób, jak i u pacjentów z nadciśnieniem – szczególnie w sytuacjach stresowych, gdy CBD pomaga ograniczyć wzrost ciśnienia wywołany stresem.
  • CBD nie wydaje się podnosić ciśnienia krwi. W przeciwieństwie do THC (psychoaktywnego składnika), czysty kannabidiol zwykle działa uspokajająco i może sprzyjać rozszerzeniu naczyń krwionośnych. To oznacza, że CBD raczej sprzyja spadkowi lub stabilizacji ciśnienia, zamiast jego wzrostowi.
  • Kannabidiol jest generalnie dobrze tolerowany i bezpieczny, o czym informuje m.in. Światowa Organizacja Zdrowia. Należy jednak pamiętać, że CBD może wchodzić w interakcje z lekami, w tym z lekami na nadciśnienie. Łączenie CBD z takimi lekami może nasilać efekt obniżenia ciśnienia, dlatego zawsze wymaga ostrożności i konsultacji z lekarzem.
  • CBD nie zastępuje konwencjonalnych leków na nadciśnienie. Może być traktowane jedynie jako potencjalne uzupełnienie terapii (po konsultacji z lekarzem). 

Czym jest CBD?

CBD (kannabidiol) to organiczny związek chemiczny z grupy kannabinoidów, pozyskiwany z konopi siewnych (Cannabis sativa L.). Kannabidiol zyskał popularność dzięki potencjalnym właściwościom terapeutycznym – przypisuje mu się działanie przeciwlękowe, przeciwbólowe, przeciwzapalne, a nawet neuroprotekcyjne. Olejki CBD zawierające kannabidiol są legalnie dostępne i stosowane jako suplement wspierający zdrowie. Coraz częściej bada się także, jak CBD wpływa na różne układy organizmu, w tym na układ sercowo-naczyniowy i ciśnienie krwi.

Nadciśnienie tętnicze – dlaczego to ważne?

Ciśnienie tętnicze krwi to siła, z jaką krew naciska na ściany naczyń krwionośnych. Gdy jest przewlekle podwyższone, mówimy o nadciśnieniu tętniczym. Nieleczone nadciśnienie stanowi poważny czynnik ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, takich jak zawał serca, niewydolność serca czy udar mózgu. Wielu pacjentów z nadciśnieniem przyjmuje leki, aby utrzymać ciśnienie w ryzach, a dodatkowo stara się zmieniać styl życia – np. poprzez dietę, aktywność fizyczną i redukcję stresu. W tym kontekście zrozumiałe jest zainteresowanie CBD jako środka, który potencjalnie mógłby wspomóc obniżenie ciśnienia lub poprawić ogólny stan układu krążenia. Przyjrzyjmy się zatem, co na ten temat mówią badania.

CBD a ciśnienie krwi – co mówią badania?

Czy CBD obniża ciśnienie krwi?

Z dotychczas przeprowadzonych badań wynika, że CBD może mieć umiarkowane działanie obniżające ciśnienie krwi. Szczególnie widoczne jest to w warunkach stresowych. Oto najważniejsze wyniki badań na ten temat:

  • Badanie kliniczne 2017 (JCI Insight) – w jednym z pierwszych badań na ludziach sprawdzono wpływ pojedynczej dawki CBD na ciśnienie krwi. Dziewięciu zdrowym mężczyznom podano jednorazowo 600 mg CBD lub placebo. Okazało się, że po zażyciu CBD ciśnienie skurczowe spadło średnio o ok. 6 mmHg w porównaniu z placebo, a reakcja ciśnienia na stres została osłabiona o około 5–6 mmHg. Innymi słowy, CBD pomogło zapobiec gwałtownym skokom ciśnienia podczas stresujących zadań (testy stresu psychicznego, ćwiczenia fizyczne, ekspozycja na zimno). Co ważne, w tym badaniu nie odnotowano poważnych skutków ubocznych CBD – zaobserwowano jedynie nieznaczne przyspieszenie tętna przy obniżonym ciśnieniu, co może być normalną reakcją kompensacyjną organizmu.
  • Badanie 2020 (ciągłe podawanie CBD) – kolejne badanie rozszerzyło te obserwacje, podając 26 zdrowym mężczyznom również wysoką dawkę 600 mg CBD codziennie przez 7 dni. Potwierdzono, że po pierwszej dawce CBD obniżyło średnie ciśnienie krwi (MAP) o ok. 2 mmHg w porównaniu z placebo. Jednak po tygodniu ciągłego stosowania efekt obniżenia spoczynkowego ciśnienia zanikał (organizm najprawdopodobniej wytworzył tolerancję). Mimo to CBD wciąż wyraźnie ograniczało wzrost ciśnienia podczas wysiłku/stresu, nawet po tygodniu codziennego stosowania. Co więcej, zaobserwowano pewne korzystne zmiany w układzie krążenia: u osób przyjmujących CBD przez 7 dni poprawiła się elastyczność naczyń (odnotowano spadek sztywności tętnic) oraz poprawa funkcji śródbłonka (lepsza zdolność naczyń do rozszerzania się) w porównaniu do wartości wyjściowych. Wskazuje to, że CBD może wywierać pozytywny wpływ na naczynia krwionośne, choć potrzeba więcej badań, zwłaszcza u osób z chorobami układu krążenia.
  • Badanie 2023 (chorwackie, HYPER-H21-4) – najnowsze dowody pochodzą z randomizowanego badania klinicznego z udziałem 70 pacjentów z łagodnym lub umiarkowanym nadciśnieniem tętniczym (część z nich była już leczona standardowymi lekami, część nieleczona). Uczestnikom podawano przez 5 tygodni doustnie CBD (w rosnącej dawce, dość wysokiej) lub placebo w układzie naprzemiennym. Wyniki pokazały, że już po 2,5 tygodnia regularnego stosowania CBD nastąpiło istotne obniżenie 24-godzinnego ciśnienia tętniczego mierzonego ambulatoryjnie. Średnie ciśnienie skurczowe spadło o ok. 4–5 mmHg, a rozkurczowe o ok. 2–3 mmHg w porównaniu z placebo. Co ważne, nie stwierdzono przy tym żadnych poważnych działań niepożądanych – CBD było dobrze tolerowane, nie wpływało negatywnie na wątrobę ani inne parametry zdrowia. Po zwiększeniu dawki CBD efekt obniżenia ciśnienia nie pogłębiał się znacząco, co sugeruje, że umiarkowane dawki mogą być wystarczające. To badanie dostarcza obiecujących dowodów na działanie hipotensyjne CBD u osób z nadciśnieniem, choć autorzy podkreślają konieczność dalszych badań, by potwierdzić długoterminową skuteczność i bezpieczeństwo.

Inne badania i obserwacje

 W literaturze znajdziemy również doniesienia, że podawanie CBD myszom obniża reakcję ciśnienia na stres (np. przyspieszone tętno i skoki ciśnienia pod wpływem stresu były łagodniejsze u zwierząt, które otrzymały CBD). Z kolei jedno z badań na szczurach z 2020 roku wykazało, że CBD nie obniżyło ciśnienia u szczurów z nadciśnieniem, choć odnotowano korzystne działanie antyoksydacyjne w ich organizmach. Może to oznaczać, że wpływ CBD na ciśnienie może zależeć od wielu czynników (gatunku, stanu zdrowia, dawki itp.). Ogólny trend wynikający z badań na ludziach jest jednak spójny: CBD wykazuje łagodne działanie obniżające ciśnienie, zwłaszcza w warunkach podwyższonego stresu lub stymulacji układu krążenia. Efekt ten nie jest ekstremalny – nie zastąpi silnych leków na nadciśnienie – ale jest zauważalny i potencjalnie korzystny.

Mechanizmy działania CBD wobec ciśnienia krwi

 Naukowcy wciąż badają, w jaki sposób CBD wpływa na układ krążenia i obniżenie ciśnienia. Nie ma jeszcze pełnej jasności, ale proponuje się kilka mechanizmów, które mogą działać jednocześnie:

  • Rozszerzenie naczyń krwionośnych (wazodylatacja)-kannabidiol może bezpośrednio oddziaływać na ściany naczyń. Badania laboratoryjne na izolowanych tętnicach wykazały, że CBD działa wazorelaksacyjnie, czyli rozkurcza mięśnie gładkie naczyń i poszerza ich światło. Szersze naczynia to lepszy przepływ krwi i niższy opór, co przekłada się na spadek ciśnienia tętniczego. Innymi słowy, CBD może poprawiać krążenie poprzez ułatwienie przepływu krwi i zmniejszenie obciążenia serca.
  • Zmniejszenie aktywności układu współczulnego-układ współczulny (adrenergiczny) odpowiada za reakcję „walki lub ucieczki”, uwalnia adrenalinę i podnosi ciśnienie w sytuacjach stresowych. CBD ma właściwości uspokajające i anksjolityczne (przeciwlękowe), co wiąże się z ograniczeniem nadmiernej aktywacji współczulnej. Niektórzy badacze sugerują, że CBD może modulować tzw. oś sympatyczno-nadnerczową, redukując wyrzut katecholamin (adrenaliny, noradrenaliny). Efektem jest mniejsze przyspieszenie akcji serca i mniejszy skurcz naczyń pod wpływem stresu, czyli mniejsze skoki ciśnienia.
  • Wpływ na receptory i nerw błędny-CBD oddziałuje na układ endokannabinoidowy organizmu oraz wiele receptorów (m.in. serotoninowe 5-HT1A, waniloidowe TRPV, receptory adenozynowe i inne). Poprzez te działania może wpływać na nerw błędny – kluczowy nerw parasympatyczny regulujący pracę serca i ciśnienie krwi. Pobudzenie układu przywspółczulnego (parasympatycznego) sprzyja obniżeniu ciśnienia i zwolnieniu tętna. Choć mechanizm ten nie jest do końca poznany, przypuszcza się, że kannabidiol może wzmacniać sygnały uspokajające z nerwu błędnego, pomagając utrzymać niższe ciśnienie.
  • Redukcja stresu i lęku-wysoki stres psychiczny przekłada się na wyższe ciśnienie krwi. Poprawa samopoczucia psychicznego to jeden z częstszych powodów stosowania olejku CBD. Zmniejszenie lęku, napięcia i poprawa jakości snu u osób zażywających CBD może pośrednio przyczynić się do niższego ciśnienia krwi, zwłaszcza u tych, u których stres odgrywa dużą rolę w skokach ciśnienia. Wielu użytkowników CBD raportuje uczucie relaksu i wyciszenia – te subiektywne efekty mają swoje odzwierciedlenie w obniżeniu poziomu hormonów stresu i mogą przekładać się na korzystne zmiany w układzie sercowo-naczyniowym.
  • Działanie przeciwutleniające i przeciwzapalne-przewlekły stan zapalny i stres oksydacyjny (nadmiar wolnych rodników) uszkadzają naczynia krwionośne i upośledzają regulację ciśnienia. CBD wykazuje właściwości antyoksydacyjne oraz przeciwzapalne. Może zmniejszać stan zapalny w śródbłonku naczyń i neutralizować wolne rodniki, co długofalowo sprzyja zdrowszym naczyniom. U zwierząt suplementacja CBD wiązała się z obniżeniem markerów stresu oksydacyjnego. Zdrowe, elastyczne naczynia lepiej adaptują się do zmian obciążenia, co pomaga zapobiegać wahaniom ciśnienia. Choć ten efekt nie przekłada się na natychmiastowe zmiany ciśnienia, może mieć znaczenie w prewencji uszkodzeń układu krążenia.

Podsumowując, istniejące badania wskazują, że CBD może obniżać ciśnienie – na razie są to umiarkowane spadki (rzędu kilku mmHg), obserwowane w niewielkich badaniach klinicznych. Efekt ten wydaje się powiązany głównie z redukcją stresu i bezpośrednim wpływem CBD na naczynia krwionośne. Ważne jest, że w żadnym badaniu klinicznym CBD nie spowodowało groźnego spadku ciśnienia ani istotnych działań niepożądanych. Niemniej, potrzebujemy więcej badań na większych grupach pacjentów (w tym kobiet, seniorów oraz osób z poważnym nadciśnieniem), aby jednoznacznie potwierdzić skuteczność CBD jako środka wspomagającego leczenie nadciśnienia.

Czy CBD może podnosić ciśnienie krwi?

Jednym z często pojawiających się pytań jest, czy stosowanie CBD grozi podwyższeniem ciśnienia. Dostępne dane i relacje sugerują, że czysty CBD nie podnosi ciśnienia tętniczego. W większości badań odnotowano efekt neutralny lub obniżający, natomiast brak jest dowodów na typowe działanie hipertensyjne (podwyższające ciśnienie) ze strony CBD.

Wątpliwości biorą się częściowo z kojarzenia CBD z konopiami i marihuaną. Rzeczywiście, marihuana z wysoką zawartością THC może wywoływać przejściowy wzrost tętna i ciśnienia zaraz po zażyciu – jest to efekt pobudzający THC na układ krwionośny i nerwowy. Jednak CBD działa odmiennie. Czysty kannabidiol nie ma właściwości stymulujących układ adrenergiczny. Wręcz przeciwnie, działa rozluźniająco i uspokajająco, co zwykle skutkuje utrzymaniem lub obniżeniem ciśnienia krwi.

W jednym z badań (2011) analizowano wpływ THC i CBD na ciśnienie i zaobserwowano, że THC podawane samodzielnie lub w połączeniu z CBD potrafiło zarówno trochę podnieść, jak i obniżyć ciśnienie, w zależności od dawki i okoliczności. Natomiast CBD podawane bez THC nie wykazało tendencji do podwyższania ciśnienia. Można zatem powiedzieć, że CBD samo w sobie nie jest czynnikiem ryzyka nadciśnienia. Oczywiście, reakcje organizmu są indywidualne – u osoby wrażliwej, u której CBD wywoła silne odprężenie, może dojść do rozszerzenia naczyń i spadku ciśnienia, co w rzadkich przypadkach może być odczuwane jako lekka słabość czy zawroty głowy. Nie jest to jednak wzrost ciśnienia, a raczej efekt odwrotny.

W kontekście dostępnych na rynku olejków CBD full spectrum (zawierających śladowe ilości THC do 0,2%) – taka ilość THC jest zbyt mała, by znacząco wpłynąć na układ krążenia. Legalne produkty CBD nie powinny zatem powodować reakcji nadciśnieniowej. Ważne jest, aby kupować CBD od zaufanych dostawców, z aktualnymi certyfikatami analizy, żeby mieć pewność co do składu (unikniemy wtedy ryzyka, że produkt zawiera więcej THC niż deklarowano).

Z tego wynika, iż nie ma dowodów, by prawidłowo stosowany olej CBD podnosił ciśnienie krwi. Jeżeli podczas używania CBD wystąpiłyby nietypowe objawy (np. kołatanie serca, znaczny wzrost ciśnienia), należy skonsultować to z lekarzem – jednak takie przypadki nie są opisywane w literaturze i mogą wynikać raczej z innych czynników (jak interakcje lekowe, zła jakość preparatu lub indywidualna reakcja na stres, a nie bezpośrednio z działania CBD).

Bezpieczeństwo stosowania CBD przy nadciśnieniu

Skutki uboczne CBD a układ krążenia

Jednym z powodów popularności CBD jest jego dobry profil bezpieczeństwa. Zarówno Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), jak i Amerykańska FDA podkreślają, że CBD nie wykazuje działania uzależniającego ani poważnych skutków ubocznych w dawkach stosowanych u ludzi. WHO w raporcie z 2018 roku stwierdza, że CBD jest na ogół dobrze tolerowane i ma wysoki margines bezpieczeństwa – większość zgłaszanych działań niepożądanych nie jest poważna i często wynika z interakcji z innymi lekami.

To powiedziawszy, pewne skutki uboczne mogą wystąpić przy wyższych dawkach CBD lub osobniczej wrażliwości. Do najczęściej notowanych należą:

  • Zmęczenie i senność – CBD ma działanie uspokajające, więc u niektórych osób powoduje nadmierną senność, apatię lub uczucie znużenia.
  • Suchość w ustach – kannabinoidy mogą zmniejszać wydzielanie śliny, co objawia się nieprzyjemną suchością w jamie ustnej.
  • Biegunka – przy wysokich dawkach CBD u części osób pojawiają się dolegliwości ze strony układu pokarmowego, w tym luźne stolce czy biegunka.
  • Zmiany apetytu i masy ciała – CBD potrafi nieco modulować apetyt; niektórzy zgłaszają jego wzrost, inni spadek. Długotrwałe stosowanie może wiązać się z niewielkimi zmianami masy ciała.
  • Zawroty głowy lub spadki ciśnienia – jako że CBD może obniżać ciśnienie, u osób z niskim ciśnieniem wyjściowym lub przy jednoczesnym zażyciu leków hipotensyjnych może dojść do zbyt dużego obniżenia ciśnienia krwi. Objawia się to zawrotami głowy, osłabieniem, szczególnie przy nagłej zmianie pozycji (np. wstawanie z łóżka). Dlatego osoby mające skłonność do hipotensji powinny uważnie dobierać dawkę i unikać gwałtownego zwiększania ilości CBD.

W kontekście układu krążenia, warto zaznaczyć, że dotychczasowe badania nie wykazały negatywnego wpływu CBD na rytm serca czy inne parametry kardiologiczne. W opisanych wyżej próbach klinicznych nie stwierdzono arytmii, niekorzystnych zmian EKG ani uszkodzeń organów (np. wątroby, nerek) wynikających ze stosowania CBD. Oczywiście, brak poważnych skutków ubocznych dotyczy dawek używanych w badaniach (zazwyczaj do 600 mg na dobę) i krótkiego okresu obserwacji. Ostrożność należy zachować przy bardzo wysokich dawkach CBD, a przede wszystkim – przy jednoczesnym przyjmowaniu innych leków.

CBD a leki na nadciśnienie – interakcje i środki ostrożności

Jeśli planujesz stosować olej CBD, a przyjmujesz już leki na nadciśnienie (takie jak beta-blokery, inhibitory ACE, blokery kanałów wapniowych, diuretyki czy inne), koniecznie skonsultuj się z lekarzem. Istnieje kilka istotnych powodów:

Efekt addytywny (sumowanie działania)

Zarówno leki na nadciśnienie, jak i CBD mogą obniżać ciśnienie. Ich połączenie może spowodować zbyt mocne obniżenie ciśnienia, prowadząc do hipotensji. Objawami zbyt niskiego ciśnienia mogą być zawroty głowy, osłabienie, omdlenia. Lekarz może zalecić monitorowanie ciśnienia krwi w początkowym okresie wprowadzania CBD, aby upewnić się, że nie dochodzi do niebezpiecznych spadków.

Interakcje metaboliczne (cytochrom P450)

 Kannabidiol jest metabolizowany w wątrobie przez enzymy z grupy cytochromu P450 (CYP3A4, CYP2C19 i inne). Te same enzymy biorą udział w metabolizmie wielu leków, w tym niektórych leków na nadciśnienie (oraz np. rozrzedzających krew, przeciwarytmicznych, statyn i innych). CBD może hamować aktywność tych enzymów, podobnie jak robi to sok grejpfrutowy. W efekcie stężenie innych leków we krwi może się zwiększyć, ponieważ rozkładają się wolniej. Jeśli np. ktoś przyjmuje jednocześnie CBD i lek na nadciśnienie metabolizowany przez CYP3A4, może dojść do podwyższenia poziomu tego leku i silniejszego działania niż zamierzone. To z kolei może prowadzić do nadmiernego spadku ciśnienia lub nasilenia działań niepożądanych leku. Przykładowo, werapamil (bloker kanału wapniowego) czy losartan (antagonista receptora angiotensyny) są metabolizowane przez CYP3A4 – ich stężenie może wzrosnąć pod wpływem CBD. Z kolei metoprolol (beta-bloker) jest metabolizowany przez CYP2D6, który też może być hamowany przez CBD. Dlatego tak ważna jest konsultacja medyczna – lekarz oceni, czy dane połączenie jest bezpieczne, ewentualnie dostosuje dawkę leku lub zaleci przerwę czasową między zażyciem leku a CBD.

Indywidualna reakcja i monitorowanie

Każdy organizm może inaczej reagować na połączenie CBD z lekami. Kontrola ciśnienia krwi w domu (np. codzienne pomiary ciśnieniomierzem o stałej porze) jest dobrym pomysłem po wprowadzeniu CBD do rutyny. Jeśli ciśnienie będzie zbyt niskie, należy poinformować o tym lekarza – być może konieczna będzie korekta dawek leków. Ponadto, jeśli wystąpią nietypowe objawy (np. bardzo wolne tętno, nadmierna senność, zawroty głowy), mogą one wskazywać na interakcje.

Łączenie CBD z lekami na nadciśnienie jest możliwe, ale wymaga ostrożności. Nigdy nie odstawiaj samodzielnie leków przepisanych przez lekarza na rzecz samego CBD – to może być niebezpieczne. Jeśli chcesz włączyć CBD jako suplement wspomagający, porozmawiaj ze swoim lekarzem. W wielu przypadkach lekarze podchodzą otwarcie do CBD, zwłaszcza że ma on profil bezpieczeństwa lepszy niż np. niektóre inne suplementy. Jednak kluczowe jest, by robić to pod kontrolą, szczególnie jeśli już przyjmujesz leki na serce czy ciśnienie.

Jak stosować olej CBD przy nadciśnieniu?

Jeżeli Ty lub bliska Ci osoba cierpi na nadciśnienie tętnicze i zastanawiacie się nad wypróbowaniem olejku CBD, pamiętajcie o kilku zaleceniach dotyczących dawkowania i sposobu użycia. Zacznij od małych dawek. Zaleca się podejście – zacznij nisko i zwiększaj powoli. Zawsze zaczynaj od 1 kropli 3 razy dziennie. Obserwuj reakcje organizmu przez kilka dni (5-7) i stopniowo zwiększaj dawkę o kolejną kroplę do każdej porcji. Tak postępujemy do momentu poprawy samopoczucia. Jeżeli widzimy jego pogorszenie, schodzimy z porcji do poprzedniej dawki.

Forma podania – olejki podjęzykowe są najskuteczniejsze 

Przy nadciśnieniu najlepiej sprawdzą się oleje CBD przyjmowane podjęzykowo (przez zakroplenie pod język i odczekanie ~60 sekund przed połknięciem). Ten sposób zapewnia stosunkowo szybką i dobrą wchłanialność CBD do krwiobiegu. Biodostępność (czyli przyswajalność) CBD z olejku podanego podjęzykowo jest wyższa niż w przypadku kapsułek czy produktów spożywczych. Efekt można odczuć po 15–30 minutach.

Pora dnia i częstotliwość

CBD dawkujemy trzy razy dziennie, w odstępach 6-8 godzin. W praktyce warto dostosować schemat do swojego rytmu dnia. Pamiętaj, że CBD nie działa jak typowy lek “doraźny” na nadciśnienie – jego efekt jest łagodny i subtelny. Bardziej chodzi o ogólną regulację (np. zmniejszenie reaktywności na stres), niż o gwałtowne zbicie wysokiego ciśnienia. Dlatego regularne stosowanie mniejszych dawek może dać lepszy efekt niż rzadsze przyjmowanie dużych dawek.

Monitoruj swoje ciśnienie

Wprowadzając CBD do rutyny, warto wyposażyć się w domowy ciśnieniomierz i prowadzić dzienniczek pomiarów. Mierz ciśnienie o stałych porach (np. rano i wieczorem, przed zażyciem CBD i ~1 godzinę po zażyciu). Zapisuj wyniki wraz z dawką CBD, jaką przyjąłeś. Pozwoli to obiektywnie ocenić, czy CBD ma wpływ na Twoje ciśnienie i w jakim stopniu. U niektórych osób spadki mogą być niewielkie, u innych bardziej odczuwalne – indywidualna reakcja jest zmienna. Jeżeli zauważysz, że przy określonej dawce ciśnienie znacząco się obniża (np. do wartości poniżej normalnych 120/80 mmHg, z towarzyszącymi zawrotami głowy), to sygnał, by nie zwiększać dawki i ewentualnie ją zmniejszyć.

Nie rezygnuj z leczenia zaleconego przez lekarza

To bardzo ważne – CBD ma pełnić rolę uzupełniającą, a nie zastępczą. Nawet jeśli zauważysz pewną poprawę ciśnienia po CBD, traktuj to jako dodatkowy benefit. Absolutnie nie odstawiaj leków na nadciśnienie bez konsultacji z lekarzem. Nadciśnienie to poważna choroba przewlekła i wymaga ciągłego nadzoru medycznego. Celem stosowania CBD może być poprawa samopoczucia i ewentualnie łatwiejsza kontrola ciśnienia, ale decyzje o zmianie dawkowania leków należą do lekarza prowadzącego.

Cierpliwość i obserwacja

Daj sobie czas na ocenę efektów. U niektórych osób poprawa (np. w postaci niższych średnich wartości ciśnienia czy lepszego samopoczucia) może pojawić się po kilku dniach lub tygodniu stosowania CBD. Jeśli po miesiącu regularnego używania niewielkiej dawki nie widzisz żadnej różnicy, możesz rozważyć nieco wyższą dawkę – oczywiście w granicach rozsądku. Pamiętaj, że istnieje efekt plateau – bardzo wysokie dawki niekoniecznie przyniosą lepszy efekt, a mogą zwiększyć ryzyko skutków ubocznych. Czasem mniejsza dawka działa korzystniej (efekt dwufazowy, gdzie zbyt duża dawka może być mniej efektywna niż umiarkowana).

Kannabidiol (CBD) to obiecująca substancja, która w świetle obecnych badań może wywierać pozytywny wpływ na układ sercowo-naczyniowy. Wstępne wyniki badań sugerują, że CBD jest w stanie w niewielkim stopniu obniżyć ciśnienie tętnicze – zwłaszcza w sytuacjach stresowych – oraz poprawić funkcje naczyń krwionośnych (elastyczność, rozszerzalność). Co istotne, efekty te uzyskano bez poważnych skutków ubocznych, a CBD okazał się bezpieczny w badanych dawkach. Dla osób zmagających się z nadciśnieniem może to być cenna wiadomość. CBD może stanowić dodatkowe wsparcie w walce z wysokim ciśnieniem, pomagając redukować stres i wspomagając pracę układu krążenia.

Należy jednak zachować realizm i ostrożność. CBD nie jest cudownym lekiem na nadciśnienie – spadki ciśnienia, które powoduje, są umiarkowane i nie u każdego wystąpią w takim samym stopniu. Nie wolno rezygnować z konwencjonalnego leczenia nadciśnienia na rzecz samego CBD. Najrozsądniejsze podejście to traktować CBD jako element uzupełniający zdrowy tryb życia-obok diety ubogiej w sól, regularnej aktywności fizycznej, kontroli masy ciała i zażywania przepisanych leków.

Jeśli zdecydujesz się włączyć olejek CBD do swojej rutyny, rób to mądrze– zaczynaj od małych dawek, obserwuj organizm, mierz regularnie ciśnienie i konsultuj się z lekarzem – zwłaszcza jeśli bierzesz leki na nadciśnienie lub inne stałe leki. CBD przynosi najlepsze efekty przy długofalowym, konsekwentnym stosowaniu, jako że jego działanie jest subtelne i holistyczne (wpływa na wiele układów organizmu, w tym na psychikę i jakość snu, co pośrednio oddziałuje na ciśnienie).

Reasumując, kannabidiol może pomagać w obniżeniu ciśnienia krwi u niektórych osób, głównie poprzez działanie odprężające i naczyniorozszerzające. Nie stwierdzono, aby CBD podnosiło ciśnienie – przeciwnie, jest raczej sprzymierzeńcem w utrzymaniu zdrowego układu krążenia. Jednak każdą terapię wspomagającą warto prowadzić odpowiedzialnie. CBD to ciekawa opcja dla osób z nadciśnieniem, ale wymaga więcej badań naukowych. Na horyzoncie rysują się kolejne duże badania kliniczne, które pomogą ustalić, dla kogo i w jakiej dawce CBD może być najskuteczniejsze w kontekście wsparcia układu sercowo-naczyniowego.

Na dzień dzisiejszy, kierując się aktualną wiedzą, można ostrożnie wprowadzić CBD jako element dbania o zdrowie – pamiętając o wszystkich wspomnianych zasadach bezpieczeństwa. Zdrowe serce i prawidłowe ciśnienie krwi to efekt wielu składowych, a CBD może być jedną z nich, o ile stosujemy je świadomie.

Oświadczenie o odpowiedzialności: 

Wszystkie informacje podane na niniejszej stronie Internetowej, jak również informacje, które są przekazywane za pośrednictwem tej strony, służą wyłącznie do celów edukacyjnych. Żadna z przedstawionych tu informacji nie służy jako zamiennik diagnozy lekarskiej. Takiej informacji nie należy uważać za poradę lekarską czy zalecane leczenie.

Źródła:

  1. Jadoon, K.A. et al. (2017). A single dose of cannabidiol reduces blood pressur
e in healthy volunteers in a randomized crossover study. 
JCI Insight, 2(12): e93760
  2. Sultan, S.R. et al. (2020). The effects of acute and sustained cannabidiol 
dosing for seven days on the haemodynamics in healthy men: 
a randomized controlled trial. 
Br J Clin Pharmacol, 86(5), 1123–1133 pmc.ncbi.nlm.nih.gov
  3. Dujic, G. et al. (2024). 
Chronic effects of oral cannabidiol on 24-h ambulatory blood pressure
in patients with hypertension (HYPER-H21-4): 
a randomized, placebo-controlled, crossover study. 
Cannabis Cannabinoid Res, 9(4), 979–989 pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  4. Iavarone, K. & Osborne, H. (2024). 
Can CBD Lower Blood Pressure? 4 Options to Try. 
Medical News Today, 27 czerwca 2024 medicalnewstoday.com
  5. Timmons, J. (2024). Can CBD Help Lower Blood Pressure? 
Healthline, aktualizacja 31 stycznia 2024 healthline.com
  6. World Health Organization (2018). 
Cannabidiol (CBD) Critical Review Report – Forty-World Health Organization, 
Expert Committee on Drug Dependence, 40th Meeting cdn.who.int

CBD a choroby serca

CBD a choroby serca – czy olej CBD może wspomóc zdrowie serca? Przegląd badań: potencjalne korzyści, zagrożenia i mechanizm działania CBD na układ krążenia. 

Choroby układu sercowo-naczyniowego (takie jak choroba niedokrwienna serca, zawał czy nadciśnienie) są obecnie główną przyczyną zgonów w Polsce i na świecie. Nic dziwnego, że wiele osób poszukuje nowych sposobów ochrony serca – w tym naturalnych terapii. Jedną z popularnych ostatnio substancji jest CBD (kannabidiol), związek pochodzący z konopi, dostępny m.in. w formie oleju CBD.  Pojawia się pytanie: Czy olej CBD może być pomocny dla serca? W tym artykule w przystępny sposób omawiamy aktualne badania naukowe na ten temat, potencjalne korzyści i zagrożenia. Dowiesz się, jak CBD działa na układ sercowo-naczyniowy, co mówią najnowsze badania (zarówno polskie, jak i zagraniczne) o wpływie CBD na serce, oraz dlaczego zawsze warto skonsultować się z lekarzem przed zastosowaniem CBD w chorobach serca.

Mechanizmy działania CBD na układ sercowo-naczyniowy

Aby zrozumieć wpływ oleju CBD na serce, warto wiedzieć, jak CBD działa w organizmie. CBD oddziałuje na tzw. układ endokannabinoidowy (ECS) – jest to sieć receptorów (CB₁, CB₂) i naturalnie produkowanych substancji, która pomaga utrzymać równowagę (homeostazę) w wielu procesach fizjologicznych. Receptory te rozmieszczone są m.in. w mózgu, układzie odpornościowym, a także w sercu i naczyniach krwionośnych. Kannabidiol moduluje aktywność układu endokannabinoidowego, przez co może wpływać na ważne dla serca procesy: regulację napięcia naczyń krwionośnych, ciśnienie krwi, rytm serca oraz reakcje zapalne i stres oksydacyjny. CBD nie pobudza ani nie hamuje bezpośrednio pracy serca w sposób typowy dla leków nasercowych – jego działanie jest raczej pośrednie. Badania wskazują, że CBD nie działa stymulująco na układ krążenia tak jak THC. Dla porównania, psychoaktywne THC przyspiesza tętno nawet o kilkadziesiąt uderzeń na minutę i powoduje rozszerzenie naczyń, prowadząc do spadku ciśnienia krwi (co zmusza serce do szybszego bicia). 

Kannabidiol nie wywołuje takich zmian – produkty zawierające CBD nie powodują istotnych zaburzeń ciśnienia ani tętna, a dodatkowo CBD może działać uspokajająco, redukując stres. To ważne, bo stres i pobudzenie układu nerwowego często przyczyniają się do nadciśnienia. Najważniejszym mechanizmem korzystnym dla serca wydaje się działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne CBD. Przewlekły stan zapalny i stres oksydacyjny odgrywają dużą rolę w rozwoju miażdżycy, choroby wieńcowej, nadciśnienia czy niewydolności serca. Jak wykazano, CBD ma silne właściwości przeciwzapalne i przeciwutleniające, dzięki czemu może zmniejszać ryzyko chorób serca związanych ze stanem zapalnym. Mówiąc prościej – CBD pomaga uspokoić nadmierną reakcję zapalną organizmu i neutralizować szkodliwe wolne rodniki, co potencjalnie chroni naczynia krwionośne i mięsień sercowy przed uszkodzeniem. 

CBD wpływa także korzystnie na układ krążenia poprzez rozszerzanie naczyń krwionośnych. Z badań wynika, że kannabidiol może ułatwiać przepływ krwi w tętnicach, sprzyjając ich rozkurczowi. Efekt ten przekłada się na obniżenie ciśnienia tętniczego – co omawiamy szerzej poniżej. Warto podkreślić, że układ sercowo-naczyniowy jest złożony, a działanie CBD odbywa się na wielu poziomach (m.in. poprzez receptory endokannabinoidowe, receptory serotoninowe 5-HT₁ᴀ, kanały jonowe TRP czy wpływ na czynność mitochondriów). W kontekście tego artykułu najważniejsze jest jednak to, iż CBD może wprowadzać więcej równowagi w układzie krążenia – zmniejszać czynniki uszkadzające serce (zapalne, stresowe) i wspierać mechanizmy ochronne organizmu.

Olej CBD a choroby serca – co mówią badania?

Badania nad wpływem CBD na choroby serca są w toku – obejmują zarówno eksperymenty na zwierzętach, jak i pierwsze próby kliniczne u ludzi. Poniżej przedstawiamy najważniejsze wyniki aktualnych badań naukowych dotyczących CBD w kontekście zdrowia serca. Warto zaznaczyć, że większość z tych rezultatów pochodzi z badań przedklinicznych (na modelach zwierzęcych lub komórkowych), a dowody z badań z udziałem ludzi są wstępne. Mimo to, wyniki te są obiecujące i wskazują kierunki potencjalnych korzyści terapeutycznych CBD dla układu sercowo-naczyniowego. Potencjalne korzyści terapeutyczne CBD przy chorobach serca (na podstawie dotychczasowych badań):

Obniżenie ciśnienia krwi

W małym badaniu klinicznym z udziałem zdrowych ochotników stwierdzono, że pojedyncza dawka 600 mg CBD obniżyła ciśnienie krwi. Ochotnicy mieli średnio o ok. 6 mmHg niższe skurczowe ciśnienie spoczynkowe po zażyciu CBD niż po placebo. Ponadto CBD złagodziło skok ciśnienia podczas stresu (testy wysiłkowe i zimny bodziec) – reakcja ciśnienia była słabsza o około 5–6 mmHg w porównaniu z placebo. Efektowi temu towarzyszyło umiarkowane przyspieszenie akcji serca o ~7–10 uderzeń/min, co sugeruje, że niższe ciśnienie wynikało z rozszerzenia naczyń i chwilowego odbarczenia baroreceptorów. Autorzy podkreślają, że potrzebne są dalsze badania, ale już teraz widać potencjał CBD do obniżania ciśnienia tętniczego u ludzi.

Działanie przeciwzapalne i ochrona naczyń

Liczne doświadczenia na modelach zwierzęcych wykazują, że CBD zmniejsza stan zapalny oraz stres oksydacyjny w układzie krążenia. Przykładowo, w badaniach na szczurach z nadciśnieniem przewlekłe podawanie CBD obniżało poziom szkodliwych reaktywnych form tlenu w aorcie i poprawiało funkcję naczyń krwionośnych (zwiększało zdolność tętnic do rozkurczu). Dzięki temu CBD przeciwdziałało uszkodzeniom śródbłonka naczyniowego i miażdżycy, które są podstawą wielu chorób serca. Redukując zapalenie w naczyniach, CBD może spowalniać rozwój blaszki miażdżycowej i chronić przed szkodami wynikającymi z niedokrwienia. Badania przedkliniczne potwierdzają te efekty – w przeglądzie z 2022 r. odnotowano, że CBD konsekwentnie poprawiał parametry układu sercowo-naczyniowego w modelach in vivo, głównie poprzez ograniczanie stresu oksydacyjnego i zapalenia. 

Ochrona mięśnia sercowego (serce po zawale)

Bardzo interesujące są wyniki badań, w których analizowano wpływ CBD na niedokrwienie mięśnia sercowego (model zawału serca). W badaniach na zwierzętach podanie CBD przed lub w trakcie zawału zmniejszało obszar uszkodzenia serca (mniejsza wielkość zawału) oraz poprawiało powrót funkcji serca po zawale. Co więcej, CBD wyraźnie zmniejszał częstość arytmii zagrażających życiu, takich jak groźne migotanie komór, pojawiających się podczas niedokrwienia. Innymi słowy, serca zwierząt otrzymujących CBD były lepiej chronione – miały mniejsze blizny pozawałowe i rzadziej występowały u nich zaburzenia rytmu. Naukowcy przypuszczają, że za efekt antyarytmiczny CBD może częściowo odpowiadać jego wpływ na płytki krwi – w jednym z badań CBD zmniejszył ich agregację (sklejanie się), co poprawiało ukrwienie mięśnia sercowego. Obecnie trwają nawet pierwsze próby kliniczne z udziałem pacjentów po zawale i z zapaleniem mięśnia sercowego, mające sprawdzić, czy CBD poprawi regenerację serca (np. badanie ARCHER nad CBD u pacjentów z ostrym zapaleniem mięśnia sercowego) To pokazuje, jak poważnie nauka podchodzi do potencjału CBD w kardiologii.

Działanie antyarytmiczne

Jak wspomniano wyżej, CBD w warunkach doświadczalnych ogranicza zaburzenia rytmu serca podczas niedotlenienia. Poza sytuacją zawału, kannabidiol może mieć też szersze działanie stabilizujące rytm. W eksperymentach wykazano, że CBD może działać antyarytmicznie, zmniejszając częstość arytmii komorowych (nierównego bicia serca pochodzenia komorowego). U zwierząt CBD wpływał także na autonomiczny układ nerwowy regulujący pracę serca – poprawiał tzw. wrażliwość barorefleksu, co pomaga utrzymać prawidłowy rytm i ciśnienie krwi. Należy podkreślić, że brakuje jeszcze badań klinicznych potwierdzających działanie antyarytmiczne CBD u ludzi. Wstępne obserwacje są jednak zachęcające – sugerują, że CBD nie zaburza rytmu serca, a wręcz przeciwnie, może działać ochronnie na układ bodźcoprzewodzący serca.

Poprawa profilu metabolicznego (cholesterol)

Częste choroby serca, jak miażdżyca czy niewydolność, wiążą się z nieprawidłowym poziomem cholesterolu i innych lipidów. Istnieją wskazówki, że CBD może wpływać na metabolizm lipidów. Zaobserwowano to np. w badaniach na modelach otyłości i cukrzycy, gdzie CBD modulował receptory w komórkach tłuszczowych i zmniejszał odkładanie się tłuszczu w narządach. Niektóre źródła sugerują, że CBD pomaga kontrolować poziom cholesterolu, zwłaszcza obniżać tzw. “zły” cholesterol LDL. Trzeba jednak zaznaczyć, że są to dane wstępne i wymagają potwierdzenia. Mimo to, biorąc pod uwagę, że układ endokannabinoidowy uczestniczy w regulacji metabolizmu, nie jest zaskoczeniem, iż CBD może wywierać delikatny efekt obniżający cholesterol czy trójglicerydy. Poprawa profilu lipidowego byłaby dodatkowym atutem CBD w kontekście profilaktyki miażdżycy.

Podsumowując, dotychczasowe badania – głównie na modelach doświadczalnych – pokazują, że olej CBD może mieć wielokierunkowe korzystne działanie na serce i naczynia: obniża ciśnienie tętnicze, działa przeciwzapalnie i antyoksydacyjnie, chroni komórki serca przed uszkodzeniem (np. w zawale), zmniejsza ryzyko groźnych arytmii i być może poprawia parametry metaboliczne. Te odkrycia przekładają się na rosnące zainteresowanie wykorzystaniem CBD w kardiologii. Eksperci podkreślają, że przegląd dostępnych dowodów przedklinicznych jest na tyle pozytywny, iż uzasadnia podjęcie dobrze zaplanowanych badań klinicznych z udziałem pacjentów. Innymi słowy – wszystko wskazuje na to, że warto dalej badać CBD u osób z chorobami serca.

Potencjalne zagrożenia i skutki uboczne CBD dla serca

Choć CBD wykazuje obiecujące właściwości prozdrowotne, należy podejść do tematu ostrożnie. Olej CBD a choroby serca to zależność wciąż badana, a CBD nie jest oficjalnie zarejestrowanym lekiem kardiologicznym. Poniżej omawiamy potencjalne zagrożenia i skutki uboczne związane ze stosowaniem CBD w kontekście zdrowia serca:

  1. Niedostateczna ilość badań na ludziach – większość wymienionych korzyści CBD pochodzi z badań przedklinicznych. Brakuje dużych badań klinicznych potwierdzających skuteczność i bezpieczeństwo CBD u pacjentów kardiologicznych. Oznacza to, że nie wiemy jeszcze na pewno, czy efekty zaobserwowane u zwierząt przełożą się na ludzi. Stosowanie CBD nie zastąpi konwencjonalnego leczenia chorób serca (leków na nadciśnienie, statyn, beta-blokerów itp.). Zanim lekarze zaczną rutynowo zalecać CBD na serce, potrzebne są wyniki kontrolowanych prób klinicznych.
  2. Możliwe obniżenie ciśnienia – efekt uboczny. Kannabidiol co prawda może pomagać przy nadciśnieniu, ale u niektórych osób jego działanie wazodilatacyjne (rozszerzające naczynia) może wywołać zbyt niskie ciśnienie krwi. Odnotowano przypadki, że po zażyciu większej dawki CBD ciśnienie spadało na tyle, że pojawiało się uczucie osłabienia czy zawroty głowy przy wstawaniu. Na szczęście, efekt ten nie jest zwykle niebezpieczny – częściej dotyczy to zdrowych osób przyjmujących wysokie dawki. Mimo to osoby z niskim ciśnieniem wyjściowym lub przyjmujące leki hipotensyjne powinny zachować ostrożność. W badaniu na zdrowych ochotnikach zauważono też, że obniżenie ciśnienia przez CBD wiązało się z kompensacyjnym wzrostem tętna. Dla większości zdrowych ludzi drobne przyspieszenie akcji serca nie ma znaczenia, ale u pacjentów z poważnymi chorobami serca (np. zaburzeniami rytmu, niewydolnością) nagłe zmiany tętna czy ciśnienia mogą być odczuwalne.
  3. Interakcje z lekami kardiologicznymi – CBD może wchodzić w interakcje z niektórymi lekami, zwłaszcza metabolizowanymi przez te same enzymy wątroby. Przykładem są leki przeciwzakrzepowe (antykoagulanty) takie jak warfaryna. Wykazano, że CBD hamuje metabolizm warfaryny, co może prowadzić do nadmiernego rozrzedzenia krwi i ryzyka krwawień. Innymi słowy, jeśli ktoś przyjmuje stałe dawki leków „rozrzedzających krew” i jednocześnie zacznie stosować wysokie dawki CBD, stężenie leku we krwi może się zwiększyć i spowodować niebezpieczne powikłania. Podobny problem dotyczyć może innych leków kardiologicznych metabolizowanych przez cytochrom P450 (np. niektóre statyny, leki przeciwarytmiczne, beta-blokery).

Zasada jest prosta: zawsze należy skonsultować z lekarzem chęć stosowania CBD, jeśli przyjmujemy na stałe jakiekolwiek leki na serce lub nadciśnienie.

Specjaliści często posługują się tzw. testem grejpfrutowym – jeśli ulotka leku ostrzega przed piciem soku grejpfrutowego (który wpływa na metabolizm leków), to podobnie ostrożnie należy podchodzić do CBD, bo może on działać na te same enzymy.

Konsultacja z lekarzem – konieczność przed zastosowaniem

Na podstawie powyższych informacji widać wyraźnie, że choć CBD ma duży potencjał terapeutyczny dla serca, to jego stosowanie należy dokładnie przemyśleć i omówić ze specjalistą. Konsultacja z lekarzem jest absolutnie konieczna, zanim zaczniemy przyjmować olej CBD na serce lub włączymy go do terapii choroby kardiologicznej. Lekarz oceni, czy w naszym konkretnym przypadku CBD jest wskazane, sprawdzi możliwe interakcje z przyjmowanymi lekami i dobierze bezpieczne dawkowanie. Samodzielne eksperymentowanie z CBD przy poważnych schorzeniach sercowo-naczyniowych nie jest zalecane.

Warto również pamiętać, że CBD powinno być traktowane jako uzupełnienie (dodatek) do standardowego leczenia, a nie jego zamiennik. Nie należy odstawiać przepisanych leków na serce na rzecz suplementacji CBD – mogłoby to grozić pogorszeniem stanu zdrowia. Jeśli pacjent chce wypróbować olej CBD jako wsparcie, powinien to zrobić pod nadzorem lekarza i monitorować efekty (np. kontrolować ciśnienie, rytm serca, badania krwi). Profesjonalista może również doradzić, jaki produkt wybrać – jak porcjować zgodnie ze swoim aktualnym stanem zdrowia.

Oświadczenie o odpowiedzialności: 

Wszystkie informacje podane na niniejszej stronie Internetowej, jak również informacje, które są przekazywane za pośrednictwem tej strony, służą wyłącznie do celów edukacyjnych. Żadna z przedstawionych tu informacji nie służy jako zamiennik diagnozy lekarskiej. Takiej informacji nie należy uważać za poradę lekarską czy zalecane leczenie.

Źródła:

Źródła naukowe: Niniejszy artykuł bazuje na publikacjach z recenzowanych czasopism (m.in. Journal of Hypertension, British Journal of Pharmacology, JCI Insight), oficjalnych komunikatach kardiologicznych oraz przeglądach literatury na temat CBD i układu sercowo-naczyniowego:

pubmet.ncbi.nlm.nih.gov

pubmed.ncbi.nlm.nih.gov

pharmacytimes.com

https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov

 

CBD dla dzieci – czy to bezpieczne i kiedy można je stosować?

Kannabidiol (CBD) od kilku lat zyskuje coraz większą popularność wśród rodziców poszukujących naturalnych metod wsparcia dla swoich dzieci. To naturalna substancja pozyskiwana z konopi siewnych (Cannabis sativa L.), która – w przeciwieństwie do THC – nie wykazuje działania psychoaktywnego i nie powoduje odurzenia. Produkty zawierające CBD, takie jak Aromat Konopny CBD Mr Hemperek, są coraz powszechniej dostępne w Polsce i wielu innych krajach, a ich popularność rośnie również wśród opiekunów dzieci zmagających się z różnymi schorzeniami neurologicznymi i behawioralnymi. Z tego względu coraz częściej pojawiają się pytania o CBD dla dzieci.

CBD w badaniach i praktyce klinicznej

CBD jest tematem licznych badań naukowych oraz debat społecznych, szczególnie w kontekście jego potencjalnych korzyści zdrowotnych dla najmłodszych pacjentów. Rodzice dzieci cierpiących na padaczkę lekooporną, autyzm, ADHD czy przewlekły stres coraz częściej pytają lekarzy o możliwość zastosowania kannabidiolu jako formy wspomagającej terapię. Jakie są medyczne wskazania do stosowania CBD u dzieci, jakie zagrożenia się z tym wiążą i jak wygląda prawo w Polsce i innych krajach? Odpowiedzi na te pytania wymagają rzetelnego podejścia i przeglądu aktualnych badań klinicznych.

CBD a padaczka lekooporna

Najlepiej udokumentowanym zastosowaniem CBD dla dzieci jest leczenie padaczki lekoopornej. Preparat Epidyolex, zawierający oczyszczony kannabidiol, został zatwierdzony w Unii Europejskiej i Stanach Zjednoczonych jako lek wspomagający leczenie u pacjentów z zespołem Draveta i Lennoxa-Gastauta. Badania kliniczne wykazały, że olej CBD może znacząco zmniejszyć liczbę napadów u dzieci, u których tradycyjne leki przeciwpadaczkowe nie przynoszą rezultatów. W Polsce lek jest dostępny na receptę, a jego zastosowanie podlega ścisłej kontroli lekarza specjalisty.

Możliwe zastosowania w innych zaburzeniach

Obok padaczki, kannabidiol jest coraz częściej rozważany jako potencjalne wsparcie w terapii zaburzeń ze spektrum autyzmu. Wstępne wyniki badań oraz obserwacje kliniczne sugerują, że olejek CBD dla dzieci z autyzmem i jego odpowiednie dawkowanie może pomóc w redukcji zachowań agresywnych. W tym w poprawie jakości snu oraz ułatwieniu kontaktów społecznych u dzieci z ASD. Chociaż nie jest to obecnie wskazanie oficjalnie zatwierdzone, niektóre kraje – takie jak Izrael – dopuszczają stosowanie olejku CBD dla dzieci z autyzmem w ramach medycznej marihuany. Również w Kanadzie i USA prowadzone są badania kliniczne, które mają na celu ocenę skuteczności i bezpieczeństwa takich terapii.

Innym obszarem zainteresowania naukowców i rodziców jest zastosowanie olejku CBD dla dzieci nadpobudliwych, zwłaszcza w przypadku ADHD. Choć brakuje jeszcze wystarczających dowodów naukowych potwierdzających skuteczność kannabidiolu w leczeniu tych zaburzeń, pojedyncze przypadki oraz obserwacje rodziców wskazują na możliwe pozytywne efekty. W praktyce jednak eksperci zalecają dużą ostrożność i podkreślają, że każdorazowe włączenie CBD do terapii dziecka powinno być poprzedzone konsultacją ze specjalistą lub lekarzem. Stąd tak istotne są informacje o tym, jaki olejek CBD dla dzieci wybrać i jak wygląda dawkowanie CBD u dzieci.

Czy CBD dla dzieci jest bezpieczne?

Jeśli chodzi o bezpieczeństwo, Światowa Organizacja Zdrowia uznała, że czysty kannabidiol posiada dobry profil bezpieczeństwa, nie powoduje uzależnienia i nie wykazuje działania psychoaktywnego. Najczęściej obserwowane działania niepożądane obejmują senność, zmniejszenie apetytu oraz dolegliwości żołądkowo-jelitowe, takie jak biegunka. Istnieje również ryzyko interakcji CBD z innymi lekami, co szczególnie istotne jest w przypadku dzieci przyjmujących terapię wielolekową, np. przeciwpadaczkową. Dodatkowo długoterminowe efekty stosowania oleju CBD u dzieci wciąż pozostają przedmiotem badań, dlatego tak ważna jest ostrożność i monitorowanie terapii.

Prawo i dostępność CBD w Polsce i na świecie

W Polsce CBD pozyskiwane z konopi włóknistych jest legalne, o ile zawartość THC nie przekracza 0,2%. Produkty takie jak Aromat konopny CBD Mr Hemperek są dostępne w sprzedaży jako preparaty konopne. W sprzedaży aptecznej i pozaaptecznej pojawia się coraz więcej preparatów zawierających kannabidiol, jednak ich jakość bywa zróżnicowana. Dlatego warto sięgać po produkty pochodzące od sprawdzonych producentów, którzy w swojej historii mają potwierdzoną skuteczność działania, tak jak Mr Hemperek. 

Status prawny produktów z CBD różni się w zależności od kraju. W USA lek Epidiolex został zatwierdzony przez FDA i jest dostępny dla dzieci od drugiego roku życia. W Kanadzie CBD dla dzieci jest częścią systemu medycznej marihuany i może być stosowane na podstawie zezwolenia lekarskiego. W Niemczech lekarze mogą przepisywać produkty CBD jako element terapii w trudnych przypadkach neurologicznych, a Wielka Brytania wprowadziła refundację Epidyolexu w ramach NHS. Z kolei Izrael, będący liderem w badaniach nad medycznym zastosowaniem konopi, rozwija specjalne programy terapeutyczne dla dzieci z autyzmem i padaczką, w których stosowane są preparaty o wysokiej zawartości CBD i śladowym poziomie THC.

Porcjowanie CBD u dzieci

Dawkowanie u dzieci CBD, powinno być dostosowane indywidualnie – z uwzględnieniem wieku, masy ciała oraz celu stosowania. Zazwyczaj rekomenduje się rozpoczęcie od bardzo małych porcji i stopniowe ich zwiększanie w zależności od reakcji organizmu. Dla przykładu, jeśli stosowany jest Aromat konopny CBD Mr Hemperek, rodzic może rozpocząć od jednej kropli dziennie i obserwować efekty przez kilka dni, zanim zdecyduje się na zwiększenie porcji. W przypadku dzieci objętych opieką medyczną, dawkowanie u dzieci CBD zawsze powinno być ustalane w porozumieniu z lekarzem prowadzącym, który może też monitorować ewentualne interakcje z innymi lekami. Dotyczy to również przypadków, w których stosowany jest olejek CBD dla dzieci z ADHD.

Świadome decyzje rodziców i lekarzy

CBD dla dzieci to temat złożony, który wymaga świadomego podejścia, wiedzy i współpracy między rodzicami a lekarzami. Kannabidiol może być cennym wsparciem w leczeniu padaczki i potencjalnie również innych zaburzeń, ale jego stosowanie musi być przemyślane i bezpieczne. Produkty takie jak Aromat konopny CBD Mr Hemperek cieszą się rosnącym zaufaniem, jednak warto pamiętać, że suplementacja CBD dla dzieci dawkowanie powinna odbywać się wyłącznie po konsultacji ze specjalistą. Kluczem do sukcesu jest nie tylko jakość produktu i precyzyjne porcjowanie CBD u dzieci, ale przede wszystkim troska o zdrowie i dobro dziecka.

Źródła:

  1. World Health Organization. (2018). Cannabidiol (CBD) Critical Review Report. ​Clinical Trials at UCSD+2WHO+2Biblioteka SAMHSA+2
  2. European Medicines Agency. Epidyolex. ​tuberous-sclerosis.org+2European Medicines Agency (EMA)+2The Guardian+2
  3. Aran, A., et al. (2021). Children and adolescents with ASD treated with CBD-rich cannabis. ​Nature+1JCannabis Research+1
  4. NYU Langone Health. Cannabidiol for Children with Autism and ADHD Study. ​NYU Langone Health
  5. CHADD. CBD Oil for ADHD? What the Research Says. ​WebMD+3ChADD+3Parents+3
  6. Dudkowiak Kopeć Putyra. CBD Regulation in Poland and EU. ​JAMA Network+13Dudkowiak & Putyra+13WHO+13
  7. Essentia Pura. Is CBD Legal in Poland 2025? ​Law Firm in Poland+9Essentia Pura+9smartmonkeylab.pl+90

Oświadczenie o odpowiedzialności: 

Wszystkie informacje podane na niniejszej stronie Internetowej, jak również informacje, które są przekazywane za pośrednictwem tej strony, służą wyłącznie do celów edukacyjnych. Żadna z przedstawionych tu informacji nie służy jako zamiennik diagnozy lekarskiej. Takiej informacji nie należy uważać za poradę lekarską czy zalecane leczenie.

 

Olej CBD – dla kogo?

Olej CBD – dla kogo?

Olej CBD zazwyczaj sprzedawany jest w małych buteleczkach z zakraplaczem (na zdjęciu ekstrakt olejowy z konopi). CBD (kannabidiol) to związek chemiczny pozyskiwany z konopi (Cannabis sativa), który w odróżnieniu od THC nie wykazuje działania odurzającego. Olej CBD jest najczęściej otrzymywany z konopi siewnych (o śladowej zawartości THC) w postaci ekstraktu rozpuszczonego w oleju roślinnym. W ostatnich latach zyskał on ogromną popularność jako środek łagodzący różnorodne dolegliwości – od lęku i bezsenności po bóle i stany zapalne. Warto jednak zadać pytanie: dla kogo faktycznie olej CBD może być pomocny, co mówi nauka na ten temat i jakie są ograniczenia tej substancji? Poniższy artykuł w przystępny sposób wyjaśnia mechanizm działania CBD, przedstawia aktualny stan wiedzy naukowej dotyczący jego zastosowań u dorosłych i dzieci, a także omawia potencjalne korzyści, skutki uboczne oraz obecne rekomendacje ekspertów.

Mechanizm działania CBD – układ endokannabinoidowy

Organizm ludzki posiada wewnętrzny układ endokannabinoidowy (ECS), który odgrywa ważną rolę w utrzymaniu równowagi (homeostazy) wielu procesów fizjologicznych. W skład ECS wchodzą m.in. receptory kannabinoidowe typu 1 (CB1) i typu 2 (CB2) ulokowane w różnych tkankach oraz wytwarzane przez organizm endokannabinoidy (takie jak anandamid). Receptory CB1 występują głównie w mózgu i układzie nerwowym, wpływając na odczuwanie bólu, nastrój, apetyt czy sen. Z kolei receptory CB2 obecne są przede wszystkim na komórkach układu odpornościowego, regulując odpowiedź zapalną. Endokannabinoidy działają “na żądanie” – są syntetyzowane w razie potrzeby i szybko rozkładane, aby modulować np. percepcję bólu, reakcje stresowe, apetyt, sen czy funkcje immunologiczne​.

CBD oddziałuje na układ endokannabinoidowy w sposób odmienny niż THC. THC jest bezpośrednim agonistą receptora CB1, co wywołuje efekt psychoaktywny. CBD natomiast nie aktywuje bezpośrednio CB1, a nawet może osłabiać jego pobudzenie (działa jako negatywny modulator allosteryczny)​. Dzięki temu CBD nie odurza i nie powoduje euforii charakterystycznej dla THC. Jednocześnie kannabidiol pobudza receptor CB2 (powiązany z odpowiedzią odpornościową)​, co może przyczyniać się do jego działania przeciwzapalnego i immunomodulującego. Co ważne, CBD wpływa też na inne receptory w naszym organizmie. Przykładowo, stymuluje receptor serotoninowy 5-HT1A – co tłumaczy obserwowane działanie przeciwlękowe i poprawę nastroju – oraz oddziałuje na receptory waniloidowe (typu TRPV1) uczestniczące w transmisji bólu. Ponadto, CBD jest aktywatorem receptorów PPAR-γ, które regulują metabolizm i procesy zapalne w komórkach​. Sumarycznie, tak szeroki mechanizm działania przekłada się na liczne efekty fizjologiczne. Badania wykazały m.in., że CBD potrafi zmniejszać uwalnianie prozapalnych cytokin i hamować nadmierną aktywność komórek odpornościowych​, co leży u podstaw jego działania przeciwzapalnego. Dodatkowo, modulując układ endokannabinoidowy i inne szlaki, CBD wykazuje właściwości neuroprotekcyjne, przeciwdrgawkowe, przeciwlękowe i przeciwbólowe​.

Należy podkreślić, że mechanizm działania CBD jest bardzo złożony i wciąż intensywnie badany. Mimo potwierdzenia wielu punktów uchwytu kannabidiolu na poziomie komórkowym, dokładne przełożenie tych efektów na korzyści kliniczne wymaga dalszych badań. Poniżej przedstawiamy, co dotychczasowe badania naukowe mówią o zastosowaniu oleju CBD w konkretnych schorzeniach u dorosłych i dzieci.

Zastosowanie oleju CBD u dorosłych

CBD było testowane jako potencjalny środek wspomagający leczenie różnych schorzeń dorosłych – od zaburzeń psychicznych po dolegliwości bólowe. Wśród najczęściej wymienianych wskazań znajdują się lęk i stany depresyjne, ból przewlekły (np. bóle neuropatyczne, bóle zapalne), bezsenność oraz różnego rodzaju stany zapalne. W tej części omówiono aktualne dowody naukowe dotyczące skuteczności CBD w tych obszarach.

Zaburzenia lękowe (lęk, stany napięcia)

Jednym z najciekawszych kierunków badań nad CBD jest jego wpływ na zaburzenia lękowe. Wstępne wyniki sugerują, że kannabidiol może działać przeciwlękowo (anksiolitycznie). W modelach zwierzęcych wykazano, że CBD redukuje objawy lęku i stresu, a efekt ten potwierdzono też w małych badaniach klinicznych u ludzi​. Przykładowo, podanie CBD przed publicznym wystąpieniem zmniejszało objawy lęku społecznego u pacjentów z fobią społeczną w porównaniu z placebo – osoby te odczuwały mniejszy stres i dyskomfort. Co ważne, w odróżnieniu od klasycznych benzodiazepin, CBD nie powodowało upośledzenia funkcji poznawczych ani senności w ciągu dnia.

Najbardziej przekonujące jak dotąd dane pochodzą z metaanalizy z 2024 roku, obejmującej 8 badań klinicznych na łącznej grupie 316 osób cierpiących na zaburzenia lękowe. W analizie tej stwierdzono, że suplementacja CBD wiązała się ze statystycznie istotnym zmniejszeniem nasilenia objawów lęku w porównaniu z placebo​. Wielkość efektu była oceniana jako znaczna (Hedges’ g = -0,92), co sugeruje istotną klinicznie poprawę​. Należy jednak podkreślić, że próby te były stosunkowo niewielkie i krótkotrwałe. Autorzy metaanalizy zalecają ostrożność w interpretacji wyników – potrzebne są większe, dobrze kontrolowane badania, aby jednoznacznie potwierdzić skuteczność CBD w terapii zaburzeń lękowych​. Mimo obiecujących sygnałów, CBD nie jest jeszcze standardowo zalecanym lekiem przeciwlękowym, choć niektórzy pacjenci zgłaszają jego korzystny wpływ na uczucie napięcia i niepokoju.

Olej CBD dla kogo? Mr Hemperek

Depresja

Mechanizmy biologiczne CBD (np. wpływ na układ serotoninowy) sugerują, że może on potencjalnie pomagać także w zaburzeniach nastroju, takich jak depresja. W badaniach na zwierzętach kannabidiol wykazywał działanie przeciwdepresyjne – np. u myszy powodował efekty podobne do klasycznych antydepresantów, wpływając na neurochemię mózgu​. Czy przekłada się to na ludzi? Na razie dowody kliniczne są bardzo ograniczone. Nie przeprowadzono dużych randomizowanych badań sprawdzających skuteczność CBD jako monoterapii depresji. Dostępne są jedynie pojedyncze obserwacje i badania pilotażowe.

W jednym z takich badań odnotowano, że u pacjentów z przewlekłym bólem, którzy otrzymywali preparat z CBD (nabiksimole, zawierające CBD i śladowe THC), poprawił się nastrój oraz zmniejszyły objawy depresyjne​. Inne niewielkie badanie wykazało, że doustne podawanie CBD zmniejszyło nasilenie objawów depresji i psychotycznych u osób regularnie używających wysokich dawek THC – kannabidiol zdawał się łagodzić negatywne efekty marihuany na nastrój​. Są to jednak specyficzne sytuacje (np. depresja wtórna do bólu lub używania innych kanabinoidów). Ogólnie rzecz biorąc, brakuje solidnych dowodów na to, by CBD samodzielnie skutecznie leczyło zaburzenia depresyjne u przeciętnego pacjenta. Eksperci podkreślają, że choć pewne sygnały są obiecujące (zwłaszcza skojarzenie efektu przeciwlękowego i potencjalnie poprawiającego nastrój), to CBD nie zastępuje konwencjonalnych antydepresantów. Traktuje się go raczej jako środek eksperymentalny lub ewentualnie uzupełnienie terapii – i to tylko wtedy, gdy standardowe leczenie nie daje rezultatów. Zdecydowanie potrzebne są dalsze badania kliniczne na większą skalę, aby ocenić wartość CBD w leczeniu depresji.

Ból przewlekły

Przewlekły ból (np. bóle neuropatyczne, bóle zapalne stawów czy bóle w przebiegu chorób nowotworowych) to kolejny obszar, w którym testuje się zastosowanie oleju CBD. Preparaty z konopi były tradycyjnie używane jako środki przeciwbólowe, a współczesne badania wskazują, że także sam kannabidiol wykazuje działanie analgetyczne (przeciwbólowe)​. CBD oddziałuje na receptory odpowiedzialne za transmisję bólu (np. receptory TRPV1), a także zmniejsza stan zapalny w tkankach, co łącznie może przynosić ulgę w bólu utrzymującym się długotrwale​. Dodatkowo, poprzez pośredni wpływ na receptory CB1 w układzie nerwowym, CBD może modulować odczuwanie bólu bez wywoływania efektów psychoaktywnych​.

Wiele osób stosujących olej CBD raportuje redukcję dolegliwości bólowych, np. mniejszy ból stawów przy artretyzmie czy ograniczenie bólów neuropatycznych. Pewne badania przedkliniczne (na zwierzętach) potwierdzają te obserwacje – np. u szczurów z zapaleniem stawów podawanie CBD zmniejszało stan zapalny i uszkodzenia stawów. Istnieją też pilotażowe badania kliniczne sugerujące, że CBD może złagodzić ból u części pacjentów z przewlekłymi dolegliwościami (np. bólem neuropatycznym czy bólem w przebiegu choroby zwyrodnieniowej stawów).

Niemniej jednak, przeglądy naukowe wskazują, że dowody na skuteczność czystego CBD w leczeniu bólu przewlekłego są wciąż niewystarczające​. Wiele dotychczasowych prób klinicznych dotyczyło preparatów łączonych (CBD + THC), takich jak medyczna marihuana czy nabiksimole, co utrudnia ocenę roli samego CBD. Co więcej, najnowsza analiza badań opublikowana w 2024 r. zwraca uwagę, że spośród 16 dobrze kontrolowanych badań klinicznych, aż 15 nie wykazało istotnego działania CBD na redukcję bólu przewlekłego w porównaniu z placebo. Innymi słowy, w większości rygorystycznych testów CBD okazał się nie lepszy od placebo w uśmierzaniu bólu przewlekłego. Dodatkowo, ta sama analiza powiązała stosowanie wysokich dawek CBD z podwyższonym ryzykiem działań niepożądanych, m.in. uszkodzenia wątroby.

Jak interpretować te rozbieżności? Z jednej strony, CBD ma udokumentowane działanie przeciwzapalne i wpływa na receptory bólu, co uzasadnia jego potencjał analgetyczny. Z drugiej strony, badania kliniczne są na wczesnym etapie, a ból przewlekły to złożone zjawisko podatne na efekt placebo. Eksperci sugerują, że CBD może pomagać niektórym pacjentom w łagodzeniu bólu (zwłaszcza w połączeniu z innymi terapiami), ale nie należy go traktować jako cudownego leku przeciwbólowego dla wszystkich. Konieczne jest przeprowadzenie dalszych, większych badań, aby określić przy jakich rodzajach bólu i w jakich dawkach CBD jest faktycznie skuteczne. Na tę chwilę, oficjalne wytyczne nie rekomendują rutynowo CBD jako leku przeciwbólowego – jest on raczej opcją dodatkową dla cierpiących pacjentów, którzy nie uzyskali ulgi standardowymi metodami.

Bezsenność i zaburzenia snu

Bezsenność to problem, z którym wiele osób stara się radzić domowymi sposobami – w tym sięga po olej CBD z nadzieją na lepszy sen. Mechanizm działania kannabidiolu (działanie uspokajające, przeciwlękowe) wskazuje, że może on pomagać w zasypianiu i poprawiać jakość snu. Rzeczywiście, liczne relacje użytkowników sugerują, że kilka kropli oleju CBD wieczorem ułatwia im wyciszenie się i przespanie nocy. Jak to wygląda w badaniach naukowych? Wstępne dane są obiecujące, ale niejednoznaczne.

Z jednej strony, systematyczny przegląd 34 badań (różnego typu, od ankiet po małe próby kliniczne) opublikowany w 2023 roku wykazał, że w każdym z tych badań odnotowano pewną poprawę snu u przynajmniej części uczestników stosujących CBD​. W wielu przypadkach CBD skracało czas zasypiania lub wydłużało łączny czas snu. Co ważne, najlepsze efekty obserwowano w badaniach, gdzie oprócz CBD podawano także niewielkie dawki THC (produkt o prawie równym stosunku CBD:THC) – kombinacja kannabinoidów istotnie poprawiała parametry snu w 12 z 16 takich badań​. Natomiast w badaniach z samym CBD, poprawę oceniano statystycznie istotnie w 4 na 7 analizowanych prób​. Sugeruje to, że CBD może wspomagać sen, ale być może lepiej działa w połączeniu z innymi składnikami (choćby śladowym THC).

Z drugiej strony, autorzy tego samego przeglądu zauważają, że tylko 2 z 34 uwzględnionych badań dotyczyły bezpośrednio pacjentów z kliniczną bezsennością – w tym jedno było jedynie opisem przypadku​. Wiele badań oceniało sen jako parametr dodatkowy (np. u osób z lękiem, PTSD itp.), często opierając się na subiektywnych odczuciach, a nie obiektywnych pomiarach snu. Dlatego też w podsumowaniu stwierdzono, że choć CBD (samodzielnie lub z THC) wykazuje potencjał w łagodzeniu objawów bezsenności, to brak jeszcze twardych dowodów, by zalecać go typowym pacjentom z przewlekłą bezsennością​. Konieczne są specjalnie zaprojektowane badania na populacji osób z pierwotną bezsennością, z użyciem obiektywnych metod pomiaru snu (np. polisomnografii), aby potwierdzić skuteczność kannabidiolu​.

Podsumowując, osoby zmagające się z zaburzeniami snu mogą odczuć poprawę po CBD, zwłaszcza jeśli bezsenność wiąże się z lękiem czy bólem (CBD łagodząc te problemy pośrednio poprawia sen). Istnieją przesłanki, że kannabidiol ułatwia zasypianie i wydłuża sen, ale nie u każdego i dane naukowe nie są jeszcze jednoznaczne. Ważne jest, by w poważniejszych przypadkach bezsenności nie rezygnować z konwencjonalnych metod leczenia (higiena snu, terapia poznawczo-behawioralna, leki nasenne przepisane przez lekarza), traktując CBD najwyżej jako dodatek.

Stany zapalne (działanie przeciwzapalne)

Właściwości przeciwzapalne CBD budzą duże zainteresowanie medycyny, gdyż przewlekłe stany zapalne leżą u podłoża wielu chorób (choroby autoimmunologiczne, zapalne choroby stawów, jelit, skóry itp.). Jak wspomniano, CBD aktywuje receptory CB2 i PPAR-γ oraz wpływa na układ immunologiczny, zmniejszając produkcję cytokin prozapalnych i ograniczając aktywność komórek zapalnych​. Dzięki temu może hamować nadmierną reakcję zapalną organizmu. W badaniach laboratoryjnych wykazano, że CBD potrafi zmniejszyć np. wydzielanie interleukin (IL-6, TNF-α) przez komórki odpornościowe oraz hamuje migrację leukocytów do miejsc zapalenia​. Te efekty przekładają się na redukcję objawów zapalenia, takich jak obrzęk, zaczerwienienie czy ból.

W modelach zwierzęcych zaobserwowano korzystne działanie CBD w różnych schorzeniach zapalnych. Przykładowo, u myszy z reumatoidalnym zapaleniem stawów podawanie kannabidiolu zmniejszało zniszczenie stawów i produkcję czynników zapalnych w tkankach. W modelach zapalenia jelit CBD łagodził uszkodzenia błony śluzowej. To wszystko sugeruje, że CBD może być pomocny jako środek przeciwzapalny.

Jeśli chodzi o badania z udziałem ludzi – są one nieliczne i wczesne. Pewne małe próby kliniczne wskazują, że suplementacja oleju CBD u pacjentów z chorobami zapalnymi (np. z reumatoidalnym zapaleniem stawów czy chorobą Crohna) prowadziła do subiektywnej poprawy: pacjenci zgłaszali mniejszą sztywność poranną stawów, mniejsze dolegliwości bólowe lub poprawę apetytu. Jednak te obserwacje nie zawsze były potwierdzone obiektywnymi wskaźnikami zapalenia, a grupy badane były małe. Aktualnie brakuje dużych, kontrolowanych badań klinicznych, które jednoznacznie dowiodłyby skuteczności CBD jako leku przeciwzapalnego u ludzi. Z tego względu olej CBD nie figuruje (jeszcze) w oficjalnych zaleceniach leczenia np. RZS czy IBD. Niemniej, potencjał przeciwzapalny CBD jest realny i trwają prace nad jego wykorzystaniem – być może w przyszłości kannabidiol stanie się częścią terapii wspomagających leczenie chorób zapalnych (np. jako dodatek zmniejszający dawki klasycznych leków sterydowych czy NLPZ). Na obecną chwilę stosowanie CBD w takich przypadkach ma charakter eksperymentalny. Pacjenci, którzy się na to decydują, powinni zawsze robić to po konsultacji z lekarzem, aby uniknąć ewentualnych interakcji z przyjmowanymi lekami i mieć świadomość ograniczeń tej metody.

Zastosowanie CBD u dzieci

Zastosowanie kannabidiolu u dzieci i młodzieży budzi szczególne zainteresowanie, ale też kontrowersje. Młody rozwijający się organizm reaguje inaczej niż dorosły, a bezpieczeństwo długoterminowe CBD w tej grupie wymaga starannych badań. Mimo to, są pewne sytuacje, w których CBD okazał się pomocny u dzieci – przede wszystkim w ciężkich postaciach padaczki. Pojawiają się również doniesienia o próbach stosowania CBD w zaburzeniach neurorozwojowych, takich jak autyzm czy ADHD. Poniżej omawiamy, co wiadomo na temat tych zastosowań.

Autyzm (ASD)

Dzieci ze spektrum zaburzeń autystycznych (ASD) często zmagają się z problemami, takimi jak silna nadpobudliwość, napady złości i autoagresji, lęk, zaburzenia snu czy trudności w kontaktach społecznych. Standardowe leczenie farmakologiczne autyzmu jest ograniczone (stosuje się głównie leki na konkretne objawy, np. agresję czy bezsenność), dlatego rodzice i lekarze poszukują nowych metod łagodzenia objawów. CBD wzbudził nadzieje jako potencjalna bezpieczniejsza alternatywa dla niektórych leków psychotropowych u dzieci z autyzmem.

Pierwsze badania obserwacyjne sugerowały, że ekstrakty z konopi o wysokiej zawartości CBD mogą poprawiać zachowanie i interakcje społeczne u dzieci z ASD. Przykładowo, w izraelskim badaniu retrospektywnym (Barchel et al. 2019) 75% z 53 dzieci otrzymujących przez 6 miesięcy ekstrakt 20:1 (CBD:THC) odnotowało poprawę ogólną, zwłaszcza w zakresie zmniejszenia napadów złości, hiperaktywności i problemów ze snem​. Te obiecujące obserwacje stały się podstawą do przeprowadzenia bardziej rygorystycznych prób.

W 2021 roku opublikowano pierwsze randomizowane badanie kliniczne z podwójnie ślepą próbą oceniające wpływ CBD u dzieci z autyzmem. W badaniu w Brazylii wzięło udział 60 dzieci (5–11 lat) z ASD, podzielonych na grupę otrzymującą przez 12 tygodni ekstrakt bogaty w CBD (o śladowym THC) lub placebo​. Wyniki były zachęcające: dzieci leczone CBD wykazały poprawę w zakresie interakcji społecznych, zmniejszenie lęku i nadpobudliwości w porównaniu z grupą placebo​. Poprawa funkcjonowania społecznego jest szczególnie istotna, bo dotyczy jednego z rdzeniowych objawów autyzmu. Rodzice zgłaszali też lepszy sen i koncentrację uwagi u części dzieci. Co ważne, działania niepożądane okazały się rzadkie i stosunkowo łagodne – w grupie CBD tylko u 3 dzieci (9,7%) wystąpiły efekty uboczne, takie jak senność, lekkie zawroty głowy, biegunka czy zwiększony apetyt. Nie odnotowano poważnych powikłań, a parametry życiowe i wyniki badań laboratoryjnych pozostawały w normie.

Badacze podsumowali, że ekstrakt CBD u dzieci z autyzmem poprawił kluczowe objawy (kontakty społeczne) i był dobrze tolerowany, bez poważnych skutków ubocznych​. To przełomowe doniesienie sugeruje, że kontrolowane podawanie CBD może przynieść ulgę dzieciom z ciężkimi objawami ASD, u których standardowe terapie nie są wystarczające. Należy jednak podkreślić, że jest to początkowy etap badań. Próba objęła 60 pacjentów – co jak na autyzm jest dobrą liczebnością, ale wciąż potrzebne są kolejne badania (w toku są dalsze próby kliniczne, m.in. w Izraelu i USA). Eksperci podkreślają, że choć wyniki są obiecujące, CBD nie “leczy” autyzmu, a jedynie może łagodzić pewne symptomy. Każde dziecko reaguje indywidualnie, dlatego terapia powinna być nadzorowana przez lekarza doświadczonego w leczeniu ASD. Zgodnie z obecnymi zaleceniami, stosowanie CBD u dzieci z autyzmem należy rozważać wyłącznie wtedy, gdy standardowe metody wsparcia nie przynoszą wystarczających efektów, i zawsze po konsultacji ze specjalistą.

ADHD (nadpobudliwość psychoruchowa z deficytem uwagi)

Kolejnym zaburzeniem neurorozwojowym, w kontekście którego pojawiły się pytania o potencjalne korzyści CBD, jest ADHD. Objawia się ono nadmierną impulsywnością, problemami z koncentracją i nadruchliwością. Wielu rodziców dzieci z ADHD poszukuje alternatyw dla leków stymulujących (takich jak metylofenidat), obawiając się ich skutków ubocznych. Czy CBD może pomóc uspokoić nadpobudliwe dziecko lub poprawić jego skupienie?

Jeśli chodzi o populację pediatryczną – do tej pory nie przeprowadzono żadnych randomizowanych kontrolowanych badań klinicznych oceniających CBD w leczeniu ADHD u dzieci​. W praktyce oznacza to, że wszelkie informacje o rzekomej skuteczności CBD w ADHD opierają się jedynie na pojedynczych opisach przypadków lub opiniach rodziców, a nie na twardych danych naukowych. Niektóre rodziny donoszą co prawda, że podanie dziecku oleju CBD zmniejsza jego lęk czy poprawia sen, co pośrednio może trochę pomóc w zachowaniu, ale jest to anegdotyczne i subiektywne.

Padaczka lekooporna

Najbardziej ugruntowanym medycznie zastosowaniem CBD, również u dzieci, jest terapia padaczki – szczególnie jej ciężkich, lekoopornych form. Historia ta jest już dość głośna: w mediach swego czasu pojawiały się historie dzieci (np. dziewczynki imieniem Charlotte z USA), którym olej CBD drastycznie zmniejszył częstotliwość ataków padaczkowych, kiedy tradycyjne leki zawiodły. Te doniesienia zapoczątkowały falę badań klinicznych nad CBD w padaczce, które przyniosły bardzo pozytywne wyniki.

Obecnie wiemy, że wysokie dawki oczyszczonego CBD mogą znacząco redukować liczbę napadów w takich zespołach padaczkowych, jak zespół Dravet czy zespół Lennoxa-Gastauta – są to ciężkie, wczesnodziecięce postaci padaczki oporne na dostępne leki przeciwpadaczkowe. W randomizowanych badaniach u dzieci z tymi schorzeniami dodanie CBD do standardowego leczenia zmniejszało częstość napadów średnio o około 40% (wobec ok. 15-20% w grupie placebo)​. Co więcej, u części pacjentów napady praktycznie ustały lub ich redukcja przekroczyła 50%, co jest ogromną poprawą jakości życia. Efekty te zostały osiągnięte przy stosowaniu bardzo skoncentrowanego, czystego CBD w kontrolowanych dawkach, jako terapii dodatkowej.

Na podstawie tak przekonujących wyników, w 2018 roku amerykańska Agencja Żywności i Leków FDA zatwierdziła pierwszy lek zawierający CBD – Epidiolex – do leczenia napadów padaczkowych w zespole Dravet i Lennox-Gastaut (później rozszerzono wskazanie o stwardnienie guzowate)​. Jest to preparat o jakości farmaceutycznej, dopuszczony do stosowania u dzieci od 2. roku życia (w UE od 1. roku życia) w wyżej wymienionych wskazaniach. Epidiolex stał się tym samym oficjalnym elementem terapii padaczki i przekroczył barierę bycia tylko „suplementem” – jest pełnoprawnym lekiem na receptę.

Badania kliniczne nad CBD w padaczce wykazały nie tylko skuteczność, ale i akceptowalny profil bezpieczeństwa. Owszem, przy wysokich dawkach (rzędu kilkuset mg CBD na dobę) u części pacjentów pojawiały się skutki uboczne, takie jak senność, zmniejszenie apetytu, biegunka czy podwyższenie wyników prób wątrobowych (enzymów wątrobowych)​. Jednak większość tych działań niepożądanych była łagodna lub umiarkowana, a redukcja napadów przeważała korzyścią nad tymi efektami. Ważne jest, że u pacjentów na CBD nie obserwowano poważnych zmian w zachowaniu ani rozwoju – dzieci nie stały się „otępiałe” (czego obawiali się niektórzy rodzice), a wręcz odwrotnie: dzięki zmniejszeniu liczby napadów często odnotowywano poprawę ich funkcji poznawczych i rozwoju (bo ciężkie ataki padaczki hamują prawidłowy rozwój).

Kannabidiol stał się zatem ważnym narzędziem w terapii padaczki lekoopornej u dzieci. Należy jednak podkreślić, że w tych przypadkach stosuje się standaryzowany lek pod nadzorem lekarza – nie jest to samodzielne podawanie dziecku olejku kupionego online. Dawkowanie CBD w padaczce jest precyzyjne i wymaga monitorowania, zwłaszcza funkcji wątroby oraz ewentualnych interakcji z innymi lekami przeciwpadaczkowymi. CBD na padaczkę jest więc skutecznym i uznanym leczeniem, ale tylko w ściśle określonych wskazaniach i warunkach medycznych. Poza tymi wskazaniami (np. padaczka idiopatyczna u nastolatka z łagodnym przebiegiem) nie ma dowodów, by CBD było potrzebne czy lepsze od klasycznych leków.

Potencjalne korzyści ze stosowania CBD

Olej CBD zyskał miano panaceum w przestrzeni popularnej, co jest oczywiście przesadzone. Niemniej, wyniki badań wskazują na kilka realnych korzyści i zalet kannabidiolu jako substancji terapeutycznej:

  • Szerokie spektrum działania: CBD wykazuje unikalne połączenie efektów – od działania przeciwlękowego i uspokajającego, przez przeciwbólowe i przeciwzapalne, po przeciwdrgawkowe i neuroprotekcyjne. Żadna z tradycyjnych pojedynczych grup leków nie ma tak wszechstronnego profilu. Dzięki temu CBD może potencjalnie pomagać przy różnych dolegliwościach współwystępujących (np. u pacjenta z bólem i jednocześnie lękiem CBD może złagodzić oba problemy jednocześnie).
  • Brak działania psychoaktywnego: Kannabidiol nie powoduje odurzenia, euforii ani zaburzeń percepcji – krótko mówiąc, nie daje haju. Dla wielu pacjentów to kluczowe, bo chcą oni ulgi w objawach, ale nie chcą “być naćpani” jak po marihuanie. CBD umożliwia korzystanie z części prozdrowotnych właściwości konopi bez efektów ubocznych typowych dla THC. Dzięki temu może być stosowany nawet u osób, które muszą zachować trzeźwość umysłu (np. w pracy, w szkole).
  • Dobry profil bezpieczeństwa: Według raportu Światowej Organizacji Zdrowia, “CBD jest na ogół dobrze tolerowany i ma dobry profil bezpieczeństwa”​. Oznacza to, że większość osób przyjmujących nawet dość duże dawki CBD nie doświadcza poważnych skutków ubocznych. Najczęściej raportowane działania niepożądane są stosunkowo łagodne (np. zmęczenie, biegunka, zmiany apetytu) i mijają po odstawieniu lub zmniejszeniu dawki​. W porównaniu do wielu leków farmakologicznych – np. opioidów, benzodiazepin czy leków przeciwpsychotycznych – CBD wypada korzystnie pod względem toksyczności i ryzyka powikłań. Nie odnotowano przypadków śmiertelnego przedawkowania CBD.

Olej CBD dla kogo jest? Mr Hemperek

  • Brak potencjału uzależniającego: Kolejna ważna zaleta – CBD nie wykazuje właściwości uzależniających. WHO stwierdziła, że “u ludzi CBD nie przejawia efektów wskazujących na jakiekolwiek uzależnienie lub potencjał nadużywania”​. Nie powoduje też objawów odstawienia po przerwaniu stosowania. W przeciwieństwie do THC (i wielu leków uspokajających czy przeciwbólowych), kannabidiol nie prowadzi do rozwoju nałogu. Dzięki temu może być bezpieczniejszy w długotrwałym stosowaniu – pacjent nie musi obawiać się, że “wpadnie w nałóg” przyjmowania oleju CBD.
  • Możliwość stosowania u różnych grup pacjentów: Ponieważ CBD nie odurza i jest względnie bezpieczny, rozważa się jego stosowanie u pacjentów, dla których inne leki są zbyt ryzykowne. Przykładowo, u osób starszych, które źle tolerują klasyczne leki nasenne czy przeciwbólowe – CBD może stanowić alternatywę o mniejszym ryzyku upadków czy splątania. U dzieci z padaczką CBD okazał się skuteczny tam, gdzie inne leki zawiodły. Również u osób z historią uzależnień (np. które nie mogą przyjmować benzodiazepin lub opioidów), CBD stanowi opcję łagodzącą lęk czy ból bez ryzyka nadużycia.
  • Status prawny i dostępność: W wielu krajach (w tym w Polsce) preparaty CBD pozyskiwane z konopi siewnych są legalnie dostępne jako suplementy diety, o ile zawartość THC nie przekracza 0,2%. Oznacza to, że dorośli pacjenci mogą relatywnie łatwo nabyć olej CBD i przetestować jego działanie na własną rękę, bez naruszania prawa. Choć dostępność jako suplement rodzi problemy z jakością (o czym niżej), to z punktu widzenia potencjalnych korzyści – CBD jest po prostu pod ręką dla wielu potrzebujących, bez konieczności uzyskiwania specjalnych zgód czy recept (poza wskazaniami medycznymi jak padaczka, gdzie stosuje się lek na receptę).

Oczywiście, mimo powyższych zalet, należy pamiętać, że CBD to nie cudowny lek i jego skuteczność różni się w zależności od schorzenia. Niemniej jednak wymienione cechy sprawiają, że jest on bardzo atrakcyjny jako przedmiot badań nad nowymi terapiami – daje szansę pomocy pacjentom tam, gdzie dotychczasowe leki mają poważne ograniczenia.

Ograniczenia, skutki uboczne i przeciwwskazania

Żaden środek leczniczy nie jest pozbawiony wad – dotyczy to także CBD. Choć profil bezpieczeństwa kannabidiolu jest korzystny, istnieją pewne ograniczenia, ryzyka i przeciwwskazania związane z jego stosowaniem, które należy wziąć pod uwagę:

  • Ograniczone dowody naukowe: Mimo rosnącej liczby badań, dla wielu wskazań brakuje twardych dowodów klinicznych. Jak omówiono wyżej, poza padaczką czy pewnymi formami lęku, skuteczność CBD w innych chorobach (np. depresji, bólu przewlekłym, autyzmie) nie jest jeszcze jednoznacznie potwierdzona. Wielu entuzjastów przypisuje CBD bardzo szerokie działanie, ale nauka musi to zweryfikować. Może okazać się, że w niektórych przypadkach efekt CBD jest słaby lub porównywalny z placebo. Dlatego nie powinno się rezygnować z konwencjonalnego leczenia na rzecz samego oleju CBD bez konsultacji z lekarzem.
  • Brak standaryzacji i kontrola jakości produktów: Oleje CBD dostępne komercyjnie jako suplementy diety podlegają znacznie mniejszej kontroli niż leki. Analizy wykazały, że rzeczywista zawartość CBD w wielu produktach różni się od deklarowanej – zdarzają się olejki zawierające mniej kannabidiolu niż na etykiecie, a czasem wręcz nie zawierające go wcale​. Bywa i tak, że w suplemencie obecne są niepożądane domieszki, np. THC (co może powodować efekty psychoaktywne i problemy prawne). Ponieważ brakuje standardów i nadzoru nad produkcją suplementów CBD​, kupując olej samodzielnie pacjent nie ma gwarancji co do jego składu, czystości i mocy działania. To poważne ograniczenie – część niespójności w wynikach badań może wynikać właśnie z różnej jakości stosowanych preparatów. Jedynym rozwiązaniem jest domaganie się przez konsumentów certyfikatów analizy od producentów oraz ewentualnie wybieranie produktów aptecznych lub recepturowych (jeśli lekarz przepisze CBD w postaci leku recepturowego, podlega on kontroli jakości jak lek).
  • Działania niepożądane: Jak każdy aktywny związek, CBD może powodować skutki uboczne. Na szczęście, zazwyczaj są one łagodne. Do najczęstszych należą: uczucie zmęczenia i senność (zwłaszcza przy wyższych dawkach)​, co może zaburzać koncentrację np. podczas prowadzenia pojazdów; zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego, głównie biegunka, czasem nudności​; oraz zmiany apetytu – u niektórych spadek łaknienia, u innych wzrost (efekt indywidualny). Niektórzy pacjenci zgłaszali też zwiększoną drażliwość lub lekkie bóle głowy. Często skutki te występują na początku suplementacji i ustępują po adaptacji organizmu lub redukcji dawki. Ważne jest, by zaczynać od małych dawek i stopniowo je zwiększać, obserwując reakcję organizmu. W badaniach klinicznych bardzo rzadko notowano poważne działania niepożądane – np. kilka przypadków uszkodzenia wątroby przy jednoczesnym stosowaniu innych leków (patrz niżej) lub reakcje alergiczne u osób uczulonych na konopie.
  • Interakcje z innymi lekami: CBD może wpływać na metabolizm (rozkład) wielu leków, ponieważ hamuje niektóre enzymy wątrobowe (cytochrom P450) odpowiedzialne za detoksykację leków​. W efekcie, jednoczesne zażywanie oleju CBD i innych medykamentów może prowadzić do zmiany stężenia tych leków we krwi. Na przykład, CBD może nasilać działanie środków uspokajających (jak benzodiazepiny, leki nasenne) – przy równoczesnym stosowaniu grozi to nadmierną sennością i osłabieniem, wydłużeniem czasu reakcji​. Może również zwiększać poziom leków przeciwpadaczkowych (np. klobazamu) czy przeciwzakrzepowych (np. warfaryny), co stwarza ryzyko działań niepożądanych tychże leków (odpowiednio sedacji lub krwawień). Z drugiej strony, przyspieszenie metabolizmu niektórych leków przez CBD może osłabić ich skuteczność. Dlatego koniecznie trzeba skonsultować z lekarzem lub farmaceutą zamiar stosowania CBD, jeśli przyjmujemy na stałe inne leki. Może być potrzebna modyfikacja dawki tamtych leków lub dokładniejsze monitorowanie pacjenta. Warto zaznaczyć, że w badaniach klinicznych na padaczce stwierdzono, iż CBD w połączeniu z kwasem walproinowym (popularny lek przeciwdrgawkowy) zwiększa ryzyko podwyższenia enzymów wątrobowych​– wymaga to kontroli badań krwi. 
  • Wpływ na wątrobę: Wspomniane hamowanie enzymów wątrobowych oznacza, że wątroba jest szczególnie zaangażowana w metabolizm CBD. Przy bardzo wysokich dawkach (rzędu gramowych, jak stosowane czasem w padaczce) notowano przejściowe uszkodzenie wątroby u części pacjentów – objawiało się to wzrostem poziomu enzymów AlAT, AspAT​. Zwykle zmiany te ustępowały po zmniejszeniu dawki lub odstawieniu preparatu. Jednak osoby z już istniejącymi chorobami wątroby powinny zachować ostrożność. Zaleca się, by w przypadku długotrwałego stosowania wysokich dawek CBD wykonywać okresowo próby wątrobowe. FDA w swoich komunikatach ostrzega, że CBD może potencjalnie uszkadzać wątrobę, zwłaszcza w połączeniu z innymi substancjami o działaniu hepatotoksycznym. Choć przeciętne dawki suplementacyjne raczej nie wywołają takiego efektu, świadomość obciążenia wątroby jest istotna – szczególnie nie należy łączyć CBD z alkoholem lub hepatotoksycznymi lekami (np. paracetamolem w nadużywanych dawkach)​.
  • Potencjalne działanie na układ rozrodczy: Badania na zwierzętach wykazały pewne niepokojące sygnały, że bardzo duże dawki CBD mogą wpływać na płodność samców. U samców szczurów obserwowano zmniejszenie produkcji nasienia i obniżenie poziomu hormonów po ekspozycji na kannabidiol​. U samic ciężarnych zwierząt stwierdzano czasem niekorzystne zmiany u potomstwa (np. niższą masę urodzeniową) przy podawaniu ekstremalnie wysokich dawek. Trzeba podkreślić, że dawki te były znacznie wyższe niż typowo stosowane u ludzi, a takie efekty nie zostały potwierdzone w badaniach klinicznych. Niemniej, teoretycznie nie można wykluczyć wpływu CBD na płodność, zwłaszcza przy długotrwałym stosowaniu. Mężczyźni starający się o potomstwo powinni być ostrożni z przewlekłym przyjmowaniem CBD, dopóki nie będzie więcej danych.
  • Ciąża i karmienie piersią – przeciwwskazania: Obecnie nie zaleca się stosowania CBD u kobiet w ciąży i karmiących piersią. Brakuje badań dotyczących bezpieczeństwa kannabidiolu dla rozwijającego się płodu i niemowlęcia, a te które są (głównie na zwierzętach) sygnalizują możliwość negatywnego wpływu na ciążę. CBD swobodnie przenika przez łożysko, a także do mleka matki, więc dziecko byłoby narażone na jego działanie. FDA przestrzega, że skutki CBD na rozwijający się mózg płodu lub niemowlęcia są nieznane i mogą być potencjalnie szkodliwe​. Dlatego kobiety ciężarne i karmiące piersią nie powinny zażywać oleju CBD, chyba że potencjalne korzyści wyraźnie przewyższają ryzyko i odbywa się to pod ścisłym nadzorem lekarskim (takich sytuacji praktycznie nie ma, z wyjątkiem może ciężkiej padaczki u matki, ale wtedy i tak zwykle unika się ciąży w trakcie terapii CBD).
  • Wiek rozwojowy: Podobnie, dzieci i nastolatki (poza specyficznymi wskazaniami neurologicznymi) nie powinny rutynowo otrzymywać CBD. Młody mózg intensywnie się rozwija i nie wiadomo, jaki wpływ długotrwała suplementacja kannabidiolu mogłaby mieć np. na zdolności poznawcze, nastrój w dorosłości czy ryzyko zaburzeń psychicznych. Bezpieczeństwo długoterminowe nie zostało przebadane, więc eksperci zalecają ostrożność u osób <18 r.ż. – stosować tylko w razie konieczności medycznej i w ramach badań lub za zgodą lekarza.
  • Reakcje alergiczne: Choć rzadkie, mogą się zdarzyć. Osoby uczulone na rośliny z rodziny konopiowatych lub posiadające alergie na różne zioła powinny zachować ostrożność – zdarzały się przypadki reakcji alergicznych (wysypka, świąd) po oleju CBD, prawdopodobnie zanieczyszczonym śladowymi alergenami z rośliny.

Podsumowując, olej CBD – mimo że jest naturalny – nie jest całkowicie pozbawiony ryzyka. Ważne jest świadome stosowanie: znajomość możliwych skutków ubocznych, interakcji i przeciwwskazań. Każdy, kto rozważa suplementację CBD, powinien (zwłaszcza przy chorobach przewlekłych lub lekach, które zażywa) skonsultować się z lekarzem. Kannabidiol ma duży potencjał terapeutyczny, ale optymalne użycie wymaga rozwagi i indywidualizacji, tak by zmaksymalizować korzyści, a zminimalizować ewentualne szkody.

Rekomendacje ekspertów i obecne zalecenia medyczne

Stan wiedzy na temat CBD dynamicznie się rozwija, lecz wciąż jest to stosunkowo nowy obszar medycyny. Wiele oficjalnych instytucji i towarzystw naukowych wydało stanowiska dotyczące stosowania kannabidiolu. Ogólny wydźwięk tych rekomendacji to umiarkowany entuzjazm połączony z ostrożnością.

Z jednej strony, uznaje się potencjał terapeutyczny CBD w niektórych stanach. Przełomowe dowody w padaczce zaowocowały rejestracją leku zawierającego CBD, co stało się precedensem – agencje regulacyjne (jak FDA czy EMA) potwierdziły, że CBD może być skutecznym i bezpiecznym lekiem, ale jednocześnie ograniczyły jego wskazania do bardzo konkretnych sytuacji (ciężkie zespoły padaczkowe)​. To pokazuje podejście: tak dla CBD, ale tam gdzie są dowody i pod kontrolą medyczną. Poza tym wskazaniem, kannabidiol w USA wciąż nie może być oficjalnie sprzedawany jako lek lub dodatek do żywności​– traktowany jest jako suplement, ponieważ brakuje wystarczających danych, by zatwierdzić go w innych chorobach.

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) w raporcie z 2018 roku stwierdziła, że czysty CBD nie wykazuje potencjału uzależniającego ani nie stanowi zagrożenia dla zdrowia publicznego. Komitet Ekspertów WHO ds. Uzależnień zalecił nawet nie umieszczanie CBD jako substancji kontrolowanej w ramach ONZ, co de facto zdjęło z niego piętno narkotyku. Było to ważne, gdyż utorowało drogę do legalizacji CBD w wielu krajach. Jednak WHO podkreśliło też, że badania nad innymi zastosowaniami trwają i nie formułowało oficjalnych zaleceń klinicznych co do stosowania CBD w poszczególnych chorobach – pozostawiło to krajowym regulatorom i towarzystwom naukowym.

Polskie wytyczne oficjalne dotyczące CBD jako takie nie istnieją (poza regulacjami prawnymi co do statusu konopi i dopuszczalnej zawartości THC). Lekarze w Polsce mogą legalnie stosować preparaty CBD w ramach tzw. importu docelowego (np. Epidiolex w padaczce) lub przepisać recepturowo olej CBD (choć to rzadkie). Jednak nie znajdziemy CBD w oficjalnych standardach leczenia np. lęku czy bólu przewlekłego – brakuje lokalnych rekomendacji, przez co wielu lekarzy opiera się na zagranicznych wytycznych i własnym rozeznaniu.

Zagraniczne towarzystwa naukowe zajęły już stanowiska w sprawie medycznej marihuany i kannabidiolu. Na przykład Kanadyjskie Towarzystwo Pediatryczne w 2022 r. zaznaczyło, że poza padaczką lekooporną, brakuje wystarczających dowodów na stosowanie medycznej marihuany (w tym CBD) u dzieci i nastolatków​. Zaleca ono ograniczać takie terapie jedynie do badań klinicznych lub w ostateczności ciężkich przypadków, gdzie wszystkie inne możliwości zawiodły​. Podobnie Amerykańska Akademia Neurologii uznaje CBD za opcję w padaczkach dziecięcych, ale nie rekomenduje go rutynowo w innych schorzeniach neurologicznych u młodych pacjentów, dopóki nie będzie więcej danych.

W dziedzinie leczenia bólu, niektóre organizacje (np. International Association for the Study of Pain, IASP) w swoich stanowiskach (2021) podkreślały, że dowody na skuteczność kanabinoidów w bólu są ograniczone i nie zalecają ich standardowo – zalecają dalsze badania. Jednak w praktyce, lekarze medycyny paliatywnej czy leczenia bólu ostrożnie wprowadzają CBD (często wraz z THC) u wybranych pacjentów, zwłaszcza gdy klasyczne metody nie dają ulgi. Tutaj expert consensus jest taki, że CBD może być rozważone jako terapia “ostatniego rzutu” lub uzupełniająca, ale pacjent powinien być poinformowany o niepewnej skuteczności.

W leczeniu zaburzeń lękowych i snu, formalne wytyczne jeszcze nie uwzględniają CBD jako rekomendowanej opcji. Niemniej, rosnąca liczba psychiatrów czy psychologów klinicznych śledzi badania i dopuszcza możliwość wspomagania terapii lęku CBD u chętnych pacjentów – pod warunkiem kontynuacji standardowej terapii (psychoterapia, ewentualnie leki) i braku przeciwwskazań. Ważne jest, że CBD nie zastępuje sprawdzonych metod, a jedynie może je uzupełnić.

Eksperci często akcentują potrzebę indywidualizacji. CBD może u niektórych pacjentów działać świetnie, u innych wcale. Dlatego zalecenie bywa takie: “jeśli pacjent chce spróbować CBD, a inne leczenie jest niewystarczające lub powoduje skutki uboczne – można rozważyć ostrożną próbę, monitorując efekty”. Dotyczy to np. lęku, bezsenności, bólu. Z drugiej strony, jeśli standardowe leczenie działa dobrze, nie ma powodu sięgać po CBD “na siłę”.

Podsumowując aktualne stanowisko świata medycznego: CBD jest obiecującą substancją o szerokim potencjale leczniczym, ale większość jego zastosowań wymaga dalszych badań, zanim trafi do oficjalnych wytycznych. Obecnie jedynym jednoznacznie zalecanym wskazaniem jest ciężka, lekooporna padaczka (gdzie CBD stał się standardem dodatkowego leczenia)​. Inne zastosowania – jak lęk, ból, autyzm – są na etapie badań i eksperymentalnego wykorzystania. Lekarze i organizacje sugerują ostrożność: nie zastępować uznanych terapii CBD, traktować go jako opcję dodatkową i zawsze brać pod uwagę bezpieczeństwo (np. interakcje z lekami). Pacjent planujący stosować olej CBD powinien skonsultować to ze swoim lekarzem prowadzącym, zwłaszcza jeśli cierpi na poważną chorobę lub przyjmuje leki na stałe.

Na koniec warto zauważyć, że sytuacja prawna CBD sprzyja prowadzeniu dalszych badań – jako substancja legalna i nieuzależniająca, CBD może być szerzej testowany w różnych populacjach. Niewykluczone więc, że w najbliższych latach doczekamy się kolejnych przełomów i bardziej szczegółowych zaleceń dotyczących oleju CBD. Na razie jednak obowiązuje zasada: “Start low, go slow” (zacznij od małych dawek i powoli zwiększaj) oraz “nie rezygnuj z konwencjonalnego leczenia”. Olej CBD może być cennym sojusznikiem w terapii, ale raczej nie powinien być samodzielnym “wojownikiem” w walce z chorobą. Z takim świadomym i ostrożnym podejściem, osoby zainteresowane naturalnymi metodami mogą bezpieczniej eksplorować potencjalne korzyści, jakie oferuje kannabidiol.

Oświadczenie o odpowiedzialności: 

Wszystkie informacje podane na niniejszej stronie Internetowej, jak również informacje, które są przekazywane za pośrednictwem tej strony, służą wyłącznie do celów edukacyjnych. Żadna z przedstawionych tu informacji nie służy jako zamiennik diagnozy lekarskiej. Takiej informacji nie należy uważać za poradę lekarską czy zalecane leczenie.

Źródła: 

pmc.ncbi.nlm.nih.gov
cps.ca
health.harvard.edu
fda.gov
​library.samhsa.gov
health.harvard.edu
cdn.who.int

Czym jest CBD? Kompletny przewodnik dla początkujących

Czym jest CBD? Kompletny przewodnik dla początkujących

CBD, czyli kannabidiol, to jeden z wielu związków występujących w roślinach konopi. W ostatnich latach stał się niezwykle popularny dzięki swoim potencjalnym właściwościom terapeutycznym, które mogą wspierać zdrowie fizyczne i psychiczne. Mimo że CBD pochodzi z tej samej rośliny co THC (tetrahydrokannabinol), ma zupełnie inny charakter i zastosowania. W tym artykule omówimy wszystko, co początkujący powinni wiedzieć o CBD – od jego definicji i działania, przez formy dostępnych produktów, aż po aspekty prawne i bezpieczeństwo stosowania.

Co to jest CBD i czym różni się od THC?

CBD (kannabidiol) i THC (tetrahydrokannabinol) to dwa najważniejsze kannabinoidy występujące w konopiach. Różnią się one jednak pod względem działania na organizm człowieka:

  • CBD: Nie ma właściwości psychoaktywnych, co oznacza, że nie powoduje uczucia „odurzenia” ani zmiany świadomości. Jest ceniony za potencjalne działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne, relaksujące i wspierające zdrowie psychiczne.
  • THC: To główny związek psychoaktywny w konopiach, który odpowiada za odurzający efekt marihuany. Jego stosowanie jest ściśle regulowane w większości krajów.

CBD działa w sposób delikatny, wspierając równowagę organizmu (tzw. homeostazę), podczas gdy THC ma bardziej intensywny wpływ na układ nerwowy.

Jak działa układ endokannabinoidowy?

CBD oddziałuje na układ endokannabinoidowy (ECS), który jest kluczowym systemem regulacyjnym w organizmie człowieka. ECS składa się z receptorów, endokannabinoidów (naturalnie występujących związków podobnych do kannabinoidów) i enzymów.

Główne funkcje ECS:

  • Regulacja nastroju, snu, apetytu i bólu.
  • Wspieranie funkcji odpornościowych.
  • Utrzymanie homeostazy w organizmie.

CBD wpływa na receptory ECS, zwłaszcza CB1 i CB2, modulując ich działanie. Choć nie wiąże się bezpośrednio z tymi receptorami, pomaga zwiększyć poziom naturalnych endokannabinoidów w organizmie, co może przekładać się na poprawę samopoczucia i zdrowia.

Legalność CBD w Polsce i Unii Europejskiej

Czy CBD jest legalne w Polsce?

Tak, CBD jest legalne w Polsce, pod warunkiem że pochodzi z konopi przemysłowych (Cannabis sativa L.) o zawartości THC poniżej 0,2%. Produkty te są dostępne w sklepach stacjonarnych i internetowych.

Jak wygląda sytuacja w Unii Europejskiej?

W większości krajów UE CBD jest legalne, jeśli spełnia określone normy dotyczące zawartości THC. Jednak regulacje różnią się w zależności od państwa. Na przykład:

  • W Niemczech i Austrii CBD jest legalne, ale produkty muszą spełniać surowe normy jakości.
  • W niektórych krajach, jak Francja, do niedawna obowiązywały ograniczenia dotyczące formy produktów CBD.

Ważne uwagi prawne:

  • Produkty CBD muszą być zgodne z lokalnymi przepisami, w tym dotyczącymi oznakowania i certyfikacji.
  • Należy unikać produktów niewiadomego pochodzenia, które mogą nie spełniać norm bezpieczeństwa.

Czym jest olejek CBD Full Spectrum?

Wśród dostępnych na rynku produktów CBD jednym z najczęściej wybieranych jest olejek CBD Full Spectrum. Jego nazwa odnosi się do szerokiego zakresu związków naturalnie występujących w konopiach, które są zachowane podczas procesu ekstrakcji. W tej sekcji przyjrzymy się bliżej, czym jest olejek Full Spectrum i jakie korzyści oferuje.

Co oznacza Full Spectrum?

Olejek CBD Full Spectrum zawiera pełne spektrum kannabinoidów i innych związków chemicznych obecnych w roślinie konopi, w tym:

  • CBD (kannabidiol) – główny związek aktywny o działaniu wspierającym zdrowie.
  • THC (tetrahydrokannabinol) – w minimalnych ilościach (poniżej 0,2%, co jest legalne w Polsce i UE). Tak niska zawartość THC nie wywołuje efektu psychoaktywnego, ale może wspomagać działanie innych związków.
  • CBG (kannabigerol), CBC (kannabichromen) i inne kannabinoidy o potencjalnych właściwościach terapeutycznych.
  • Terpeny – związki odpowiedzialne za charakterystyczny zapach i smak konopi, które również mogą mieć korzyści zdrowotne (np. działanie przeciwzapalne czy relaksujące).
  • Flawonoidy – naturalne przeciwutleniacze wspomagające ochronę organizmu przed stresem oksydacyjnym.

Efekt otoczenia (Entourage Effect)

Unikalną cechą olejków Full Spectrum jest tzw. efekt otoczenia. Termin ten odnosi się do synergii między różnymi związkami roślinnymi – kannabinoidami, terpenami i flawonoidami – które razem działają skuteczniej niż każdy z osobna. Dzięki temu olejek Full Spectrum może mieć silniejsze i bardziej wszechstronne działanie w porównaniu z izolatem CBD, który zawiera wyłącznie czysty kannabidiol.

Dlaczego warto wybrać olejek CBD Full Spectrum?

  1. Szersze spektrum działania: Dzięki obecności wielu aktywnych związków olejek Full Spectrum może wspomagać organizm w szerszym zakresie, np. redukując stres, łagodząc ból, wspierając sen i poprawiając nastrój.
  2. Naturalność: Full Spectrum zachowuje wszystkie dobroczynne składniki rośliny, co czyni go produktem bardziej zbliżonym do natury.
  3. Lepsza biodostępność: Połączenie różnych związków wspomaga ich wzajemne wchłanianie i działanie w organizmie.

Jak stosować (porcjować) olejek Full Spectrum?

Olejek Full Spectrum można stosować podobnie jak inne olejki CBD:

  1. Podjęzykowo: Kilka kropli aplikowanych pod język to najskuteczniejsza metoda wchłaniania, ponieważ CBD szybko trafia do krwiobiegu.
  2. Doustnie: Można go dodawać do jedzenia lub napojów, choć ta metoda jest nieco mniej efektywna.
  3. Zewnętrznie: Olejek można stosować miejscowo na skórę, np. w przypadku bólu mięśni lub problemów skórnych, w postaci mazidła konopnego lub mazidła konopnego z DMSO.

Zalecana dawka zależy od indywidualnych potrzeb, masy ciała i stężenia CBD w produkcie. Należy zapoznać się z Poradnikiem Porcjowania, lub w przypadku występujących schorzeń i brania leków skonsultować się z naszym Naturopatą. 

Bezpieczeństwo stosowania CBD

CBD jest uznawane za bezpieczne dla większości osób, ale warto przestrzegać kilku zasad:

Potencjalne korzyści stosowania olejków CBD

Czy CBD ma skutki uboczne?

CBD jest dobrze tolerowane, ale u niektórych osób mogą wystąpić łagodne skutki uboczne, jeżeli nie jest stosowany zgodnie z zaleceniami, takie jak:

  • Zmęczenie.
  • Suchość w ustach.
  • Spadek apetytu.

Ważne wskazówki dotyczące bezpieczeństwa:

  1. Konsultacja z lekarzem lub Naturopatą  – szczególnie jeśli przyjmujesz leki, aby uniknąć potencjalnych interakcji.
  2. Wybór sprawdzonych produktów – kupuj CBD od renomowanych producentów. 
  3. Stopniowe dawkowanie – zaczynaj od niskich dawek i obserwuj reakcję organizmu.

CBD to naturalny związek o szerokim spektrum zastosowań, który zyskał popularność dzięki swoim właściwościom terapeutycznym. Jego działanie na układ endokannabinoidowy pomaga wspierać równowagę organizmu, a różnorodność form pozwala dopasować suplementację do indywidualnych potrzeb. Mimo wielu korzyści warto pamiętać o konsultacji i wybieraniu sprawdzonych produktów. Legalność CBD w Polsce i Europie sprawia, że dostęp do tego suplementu jest łatwy, ale zawsze warto być świadomym przepisów i standardów.

Jeśli dopiero zaczynasz swoją przygodę z CBD, skonsultuj się z ekspertem, wybierz odpowiedni Aromat Mr Hemperek lub Pan Hemperek i stosuj zgodnie z zaleceniami, aby znaleźć optymalny sposób na wprowadzenie CBD do swojej codziennej rutyny.

Oświadczenie o odpowiedzialności: 

Wszystkie informacje podane na niniejszej stronie Internetowej, jak również informacje, które są przekazywane za pośrednictwem tej strony, służą wyłącznie do celów edukacyjnych. Żadna z przedstawionych tu informacji nie służy jako zamiennik diagnozy lekarskiej. Takiej informacji nie należy uważać za poradę lekarską czy zalecane leczenie.

 

Czy CBD obniża kortyzol?

Czy CBD obniża kortyzol? Czy wspiera walkę z negatywnymi skutkami stresu?  Liczne badania sugerują, że CBD może pomagać w regulacji poziomu kortyzolu i redukcji stresu, co czyni go atrakcyjną alternatywą dla tradycyjnych terapii. W tym artykule szczegółowo omówimy, jak CBD może wpływać na poziom kortyzolu, mechanizmy jego działania oraz korzyści wynikające z włączenia go do codziennej rutyny.

Czym jest kortyzol? 

Kortyzol, zwany również „hormonem stresu”, to glukokortykoidowy hormon wytwarzany przez nadnercza, który odgrywa kluczową rolę w regulacji metabolizmu, reakcji na stres i równowadze energetycznej organizmu. Kortyzol, jest także niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu w sytuacjach wymagających zwiększonej czujności, takich jak reakcja na zagrożenie. Jednak gdy jego poziom jest chronicznie podwyższony, może to prowadzić do szeregu problemów zdrowotnych. W tym takich jak zaburzenia snu, obniżenie odporności czy przyrost masy ciała.  Zwłaszcza w okolicach brzucha, o którym mówi się wówczas, że jest to brzuch kortyzolowy. Wysoki poziom kortyzolu zwiększa również ryzyko insulinooporności oraz problemów z hormonami tarczycy, które mogą pogłębiać ten problem.

Dlaczego poziom kortyzolu wymaga regulacji? 

Przewlekły stres prowadzący do nadprodukcji kortyzolu może mieć negatywne skutki, również w: 

  • Zwiększeniu ryzyka chorób sercowo-naczyniowych – przewlekły stres i związany z nim wysoki poziom kortyzolu przyczyniają się do nadciśnienia i innych problemów kardiologicznych.
  • Obniżeniu funkcji odpornościowych – kortyzol osłabia odpowiedź układu immunologicznego, co zwiększa podatność na infekcje.
  • Zaburzenia psychiczne – depresja, lęk i chroniczne zmęczenie są częstymi skutkami długotrwałego podwyższonego poziomu kortyzolu.

Dbanie o równowagę hormonalną jest zatem kluczowe dla utrzymania dobrego samopoczucia i zdrowia. W tym kontekście naturalne środki, takie jak CBD, zyskują na znaczeniu.

Czy CBD obniża kortyzol? 

CBD jako naturalny sprzymierzeniec w walce ze stresem

CBD to jeden z ponad 100 kannabinoidów występujących w roślinach konopi. Jego działanie opiera się na interakcji z układem endokannabinoidowym (ECS), który odgrywa kluczową rolę w regulacji homeostazy, w tym reakcji na stres. CBD wpływa na receptory CB1 i CB2, które występują w różnych częściach organizmu, w tym w mózgu i nadnerczach. Dzięki temu może pośrednio modulować wydzielanie kortyzolu i regulować reakcje stresowe.

CBD może wspomagać walkę z otyłością brzuszną poprzez:

  1. Redukcję stresu – obniżenie poziomu kortyzolu zmniejsza apetyt na kaloryczne jedzenie, które jest często spożywane w chwilach napięcia emocjonalnego.
  2. Wspieranie metabolizmu – CBD może wpływać na procesy metaboliczne, zwiększając zdolność organizmu do spalania tkanki tłuszczowej.
  3. Poprawę jakości snu – lepszy sen sprzyja regeneracji organizmu i regulacji hormonalnej, co ma kluczowe znaczenie w walce z otyłością.
  4. Działanie przeciwzapalne – przewlekłe stany zapalne, które często towarzyszą otyłości, mogą być redukowane dzięki właściwościom przeciwzapalnym CBD.

Czy CBD obniża kortyzol? 

CBD może obniżać poziom kortyzolu za pomocą kilku mechanizmów:

Wpływ CBD na hormony i mechanizmy regulacji kortyzolu to fascynujące obszary badań. Oto jak działa CBD, aby zmniejszyć poziom kortyzolu:

  1. Receptory endokannabinoidowe: CBD oddziałuje z receptorami CB1 i CB2 w układzie endokannabinoidowym, modulując uwalnianie kortyzolu.
  2. Oś podwzgórze-przysadka-nadnercza (HPA): CBD reguluje oś HPA, która odgrywa kluczową rolę w produkcji i uwalnianiu kortyzolu.
  3. Regulacja neuroprzekaźników: CBD wpływa na neuroprzekaźniki, takie jak serotonina i dopamina, które z kolei wpływają na poziom kortyzolu.
  4. Właściwości przeciwzapalne: Działanie przeciwzapalne CBD może pośrednio obniżać poziom kortyzolu, ponieważ stan zapalny może powodować uwalnianie kortyzolu.

Zrozumienie tych mechanizmów rzuca światło na to, w jaki sposób CBD może być potencjalnym narzędziem do zarządzania stresem i poziomem kortyzolu. To zrozumienie otwiera drzwi do przyszłych implikacji CBD w zarządzaniu stresem.

Dowody na skuteczność CBD w obniżaniu kortyzolu

W kluczowym badaniu klinicznym na ludziach naukowcy zbadali wpływ CBD na poziom kortyzolu, aby dostarczyć konkretnych dowodów na jego potencjał w regulowaniu reakcji organizmu na stres. W badaniu wzięli udział uczestnicy z podwyższonym poziomem stresu, a wyniki ujawniły obiecujące odkrycia dotyczące regulacji kortyzolu. Badanie wykazało, że CBD skutecznie obniżyło poziom kortyzolu u osób poddanych stresującym sytuacjom, wskazując na jego potencjał jako środka redukującego stres. Wyniki te oferują cenny wgląd w skuteczność CBD w zarządzaniu uwalnianiem kortyzolu związanym ze stresem, podkreślając jego rolę jako potencjalnej opcji terapeutycznej dla osób doświadczających podwyższonego poziomu stresu. Dowody z tego badania klinicznego na ludziach podkreślają znaczenie dalszych badań nad wykorzystaniem CBD do regulacji kortyzolu i jego potencjału pozytywnego wpływu na strategie radzenia sobie ze stresem

Często zadawane pytania

Czy istnieją potencjalne skutki uboczne stosowania CBD w celu obniżenia poziomu kortyzolu?

Stosowanie CBD w celu obniżenia poziomu kortyzolu może wiązać się z potencjalnym ryzykiem i skutkami długoterminowymi. Podczas stosowania CBD w celu obniżenia poziomu kortyzolu należy wziąć pod uwagę możliwe skutki uboczne. W tym takie jak zmiany apetytu, masy ciała i interakcje z innymi lekami.

Czy CBD może wchodzić w interakcje z jakimikolwiek lekami powszechnie stosowanymi w celu radzenia sobie ze stresem i poziomem kortyzolu?

Tak, CBD może wchodzić w interakcje z lekami stosowanymi do zarządzania stresem i kortyzolem. Ważne jest, aby skonsultować się ze specjalistą przed połączeniem CBD z tymi lekami. Ze względu na potencjalne interakcje, które mogą wpływać na ich skuteczność.

Czy istnieją jakieś konkretne porcje lub wytyczne dotyczące stosowania CBD w celu skutecznego obniżenia poziomu kortyzolu?

Konkretne porcje różnią się w zależności od indywidualnych czynników, takich jak waga i tolerancja. Wytyczne dotyczące stosowania sugerują rozpoczęcie od niskiej dawki (1 kropli 3x dziennie) i stopniowe zwiększanie w razie potrzeby. W celu spersonalizowanej porady, należy skontaktować się z naszym Naturopatą.

Czy zatem warto spróbować?

CBD to naturalny sprzymierzeniec w walce z przewlekłym stresem i jego skutkami. Choć badania są jeszcze w początkowej fazie, istnieje wiele dowodów sugerujących, że kannabidiol może pomóc w regulacji poziomu kortyzolu, poprawie samopoczucia i wsparciu zdrowia psychicznego. Dla osób zmagających się z objawami przewlekłego stresu, takimi jak otyłość brzuszna czy zaburzenia snu, CBD może być cennym uzupełnieniem zdrowego stylu życia. Aby jednak w pełni wykorzystać jego potencjał, warto podejść do tematu holistycznie, łącząc suplementację z regularnymi ćwiczeniami, zdrową dietą i technikami relaksacyjnymi.

Czy warto spróbować? Decyzja należy do Ciebie, ale pamiętaj, że konsultacja z lekarzem lub specjalistą to zawsze dobry krok przed rozpoczęciem jakiejkolwiek suplementacji. Dzięki odpowiedniemu podejściu CBD może stać się Twoim sojusznikiem w dążeniu do równowagi i zdrowia.

Oświadczenie o odpowiedzialności: 

Wszystkie informacje podane na niniejszej stronie Internetowej, jak również informacje, które są przekazywane za pośrednictwem tej strony, służą wyłącznie do celów edukacyjnych. Żadna z przedstawionych tu informacji nie służy jako zamiennik diagnozy lekarskiej. Takiej informacji nie należy uważać za poradę lekarską czy zalecane leczenie.

 

Zapisz się do newslettera
aby otrzymywać informacje o promocjach w naszym sklepie

cbd mrhemperek olejek aromaty
mr hemperek cbd